Małżeństwo, rodzina, szczęście – Instytut Wiedzy o Rodzinie i Społeczeństwie zbadał plany rodzinne młodych Polek i Polaków

W polskim społeczeństwie ścierają się różne prądy cywilizacyjne i kulturowe. Widać to m.in. w gorących, często nacechowanych dużymi emocjami, dyskusjach i sporach toczonych w przestrzeni publicznej. Temat kondycji rodziny, postaw prokreacyjnych młodego pokolenia, jego stosunku do międzyludzkich więzi, zwłaszcza małżeńskich, zgłębiło badanie naukowe przeprowadzone i opracowane przez grupę naukowców związanych z fundacją Instytut Wiedzy o Rodzinie i Społeczeństwie. Wnioski zostały niedawno podsumowane i opublikowane w raporcie „Młode Polki, młodzi Polacy i ich plany rodzinne...”. Głównym celem badania było rozpoznanie opinii młodych osób na temat kwestii związanych z zakładaniem rodziny.

 

 

Młode pokolenie Polaków obserwuje zmiany kulturowe i społeczne, jakie zachodzą w Europie Zachodniej i USA. Niektóre z nich przyjmuje w dobrej wierze za własne, na inne spogląda z dystansem, czasem nieufnością. Widać już, po latach doświadczeń i badań prowadzonych za granicą (głównie w USA), że eksperymenty medyczne związane ze zmianą płci (medyczne, lub tylko w sferze deklaracji i zachowań - na ten temat zabrał ostatnio głos znany specjalista seksuolog prof. Zbigniew Lew-Starowicz), deprecjacja więzi międzyludzkich, w tym rodzinnych, negowanie rodziny, jako struktury „opresyjnej”, promocja postaw egoistycznych i nastawionych tzw. single life (de facto samotne życie bez zobowiązań), mieszanie się przedstawicieli zupełnie różnych i nieprzystających do siebie (często zwaśnionych, antagonistycznych, nawet zwalczających się fizycznie) grup ludności skutkują zarówno wzrostem poziomu przestępczości, ograniczeniami i utrudnieniami w spokojnym funkcjonowaniu ludności, a w przypadku młodych osób w wielu przypadkach prowadzą do osłabienia ich kondycji psychicznej i fizycznej.

 

Taka sytuacja ma wpływ na postrzeganie przez młode pokolenie małżeństwa i rodziny. Czy podstawą do zbudowania trwałych i szczęśliwych więzi międzyludzkich jest związek małżeński, czy raczej luźne partnerstwo bez formalnych zobowiązań. A może młodzi wolą formę życia samotnego, tzw. singla, bez partnerskich czy rodzinnych więzi, jedynie w gronie znajomych?

 

Do najważniejszych wniosków, jakie wywiedli z badania naukowcy należy m.in. ten, że większość młodych ludzi (71 proc.) jako właściwą dla siebie formę życia osobistego wskazało małżeństwo, w większości przypadków z dziećmi (60 proc.). Okazała się to być najczęściej wybierana kategoria niezależnie od wieku, płci, stosunku do wiary czy wielkości miejsca zamieszkania. Tylko 11 proc. badanych opowiada się za związkiem małżeńskim bez dzieci. Życie bez stałego partnera/partnerki bez dzieci (tzw. „single life”) deklaruje 13 proc. badanych, przy czym częściej są to młodzi mężczyźni (19 proc.) niż młode kobiety (8 proc.).

 

 

Naukowcy ustalili, że cechą, która najbardziej różnicuje opinie młodych ludzi na temat małżeństwa jest stosunek do wiary. Osoby wierzące zdecydowanie częściej niż osoby niewierzące postrzegają małżeństwo jako instytucję dającą wsparcie. Jest to zależność kierunkowa. Wraz ze spadkiem natężenia wiary spada poparcie dla powyższego stwierdzenia. Osoby głęboko wierzące dwa razy częściej (70 proc.) niż osoby zdecydowanie niewierzące (34 proc.) wyrażają pozytywne opinie.

 

Wobec takich wyników badania jego współautor - dr hab. prof. UAM Michał A. Michalski – zastanawia się, czy jest to podstawa, by stwierdzić, że młode pokolenie Polaków coraz bardziej upodabnia się do społeczeństw zachodnich, które są o wiele dalej na drodze do postfamilizmu.

 

Natomiast dr Krzysztof Szwarc twierdzi, że Zachód ma duży wpływ na nasze społeczeństwo, ale nie jest pewien czy jesteśmy gotowi na przejęcie dominujących tam wzorców. Badacz zauważa, że z jednej strony chcemy, by było tak jak na Zachodzie, a z drugiej wolimy zachować własne tradycje.

 

Ciekawy jest ten fragment badania, który dotyczy zależności między małżeństwem a poczuciem szczęścia. Badanie pokazało też, że młodzi ludzie nie upatrują w małżeństwie jedynego źródła szczęścia (41 proc.). Jedynie co trzeci respondent (31 proc.) sądzi, że małżeństwo jest potrzebne do osiągnięcia szczęścia. Taką opinię wyrażają częściej mieszkańcy wsi (36 proc.), a najrzadziej mieszkańcy dużych miast (25 proc.). Naukowcy ustalili, że małżeństwo jest ważne dla młodych osób na równi z innymi celami.

 

 

Interesujące jest, że zarówno jedna i druga grupa respondentów deklaruje swoja opinię w sposób umiarkowany, stwierdzając, że małżeństwo raczej nie jest jedynym źródłem szczęścia oraz, że małżeństwo raczej jest potrzebne do osiągnięcia szczęścia.

 

Dość duża grupa badanych (28 proc.) miała trudność z wyborem jednej lub drugiej opcji. Jak wnioskują autorzy opracowania – wyraźnie widać, że dla większości młodych ludzi małżeństwo nie determinuje szczęścia, choć jest cenną wartością.

 

Takimi wynikami badania zaskoczony jest dr Krzysztof Szwarc. Naukowiec zauważył, że stwierdzenie, iż małżeństwo i posiadanie dzieci nie są koniecznym źródłem szczęścia, może wynikać z braku doświadczenia badanych w tej materii, bo dopiero ono pozwala stwierdzić, że małżeństwo i dzieci przyczyniają się do szczęścia. Opinie młodych osób na ten temat mogą być wywodzone z doświadczeń pośrednich – np. z obserwacji własnej rodziny, w której się dany/dana respondent/respondentka wychował/wychowała, albo z obserwacji rodzin znajomych, krewnych.

 

 

Ciekawe są odpowiedzi badanych na pytania o trwałość i jakość związku małżeńskiego. Młodzi ludzie dostrzegają zarówno blaski jak i cienie formalnego małżeństwa. Małżeństwo uważają za przypieczętowanie miłości. Twierdzą, że związek małżeński daje wsparcie, ale sam ślub generuje niepotrzebne koszty.

 

 

W opinii młodych Polek i Polaków małżeństwo nie jest bezwzględnie trwałe, ale jest zdecydowanie bardziej akceptowane społecznie niż związki nieformalne. Młodzi stosunkowo często zgadzają się ze stwierdzeniem, że „na etapie planowania zawarcia związku małżeńskiego należy brać pod uwagę ewentualny rozwód” (38,3 proc.) oraz „w małżeństwie ludzie zabiegają o siebie w mniejszym stopniu niż przed ślubem” (38,2 proc.).

 

W opinii badanych, niezależnie od płci, wieku, miejsca zamieszkania czy stosunku do wiary, najczęściej wybieranym przedziałem wiekowym właściwym do zawarcia małżeństwa jest 25-29 lat. Uważa tak 63 proc. respondentów. Prawie co piąty (17 proc.) wskazał przedział wiekowy 20-24 lat, zaś 14 proc. respondentów określiło przedział 30-34 lata.

 

Poza tym, że przedział 25-29 lat wskazywany jest zawsze najczęściej, to kobiety preferowany wiek przesuwają w dół, natomiast mężczyźni w górę. Kobiety prawie dwa razy częściej (20 proc.) niż mężczyźni (11 proc.) wskazują przedział wiekowy 20-24 lat, natomiast mężczyźni ponad dwa razy częściej (17 proc.) niż kobiety (8 proc.) wskazują przedział wiekowy 30-34 lat.

 

 

Należy podkreślić, że konstrukcja pytania odnosiła się do płci respondenta, czyli młode kobiety miały określić najlepszy czas dla kobiet, a mężczyźni dla swojej płci.

 

W przypadku miejsca zamieszkania, mieszkańcy wsi częściej niż mieszkańcy dużych miast obniżają wiek, a mieszkańcy dużych miast podwyższają.

 

 

 

Podobną zależność można zauważyć w odniesieniu do deklarowanej wiary respondentów. Młode osoby, deklarujące się jako wierzące, obniżają wiek optymalny do zawarcia związku małżeńskiego, zaś respondenci deklarujący się jako niewierzące podwyższają. Należy jednak podkreślić, że niezależnie od cech społecznych i demograficznych młode osoby najczęściej uznają, iż najlepszym wiekiem do zawarcia małżeństwa jest okres pomiędzy 25 a 29 rokiem życia.