Język jest naszym światem – trwa ogólnopolski plebiscyt „Młodzieżowe Słowo Roku”

 

Młodzieżowe Słowo Roku to plebiscyt organizowany przez Wydawnictwo Naukowe PWN we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim. Jego celem jest wyłonienie najbardziej popularnych lub najciekawszych wśród młodych ludzi słów, określeń lub wyrażeń. Nad przebiegiem konkursu czuwa jury.

 

 

Niedawno wydawnictwo opublikowało listę finałowych 20 słów, biorących udział w plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku 2022. Można na nie głosować do końca listopada br. poprzez stronę sjw.pwn.pl.

 

Zmieniający się świat jest odmiennie postrzegany poprzez różne grupy wiekowe, a wszelkie nowe trendy chętniej akceptowane są przez młodszych, niż podchodzące na ogół z rezerwą do „rewelacyjnych nowości” osoby z doświadczeniem życiowym.

 

Wśród finałowych słów w plebiscycie znalazły się m.in. takie jak: "Baza", "essa", "sus", "odklejka", "gigachad" czy "łymyn". Niektóre z nich były już obecne w języku, ale zyskały nowe znaczenie, inne pochodzą z popularnych portali społecznościowych, niektóre z języka angielskiego. Część ma ironiczne zabarwienie.

 

 

 

W zeszłym roku hitowymi słowami były „śpiulkolol" i „jesieniara". W tegorocznym finale znalazły się takie słowa jak: „baza", które wyraża pozytywne emocje i aprobatę dla czegoś lub kogoś; „betoniarz", czyli absolutna potwarz, która po raz pierwszy pojawiła się już w 2008 r. na YouTube. Może odnosić się do niskiej inteligencji, może również być związana z wagą. Powróciło też słowo „cringe", które oznacza silne zażenowanie.

 

Kolejnym słowem, które uczestnicy plebiscytu zgłosili do tegorocznego finału jest „essa", mające wiele znaczeń; ale wyrażające głównie radość, wyluzowanie, będące też po prostu radosnym, imprezowym okrzykiem (służy nawet jako pozdrowienie). Wyróżnione zostały także słowa: „gigachad" oznaczające osobę idealną, często również atrakcyjną fizycznie; „łymyn", czyli określenie używane ironicznie w stosunku do kobiet zachowujących się nieracjonalnie i „naura", które jest wariacją słowa „nara" i mocno spopularyzowali je streamerzy oraz youtuberzy.

 

Do finału zakwalifikowało się również sformułowanie „kto pytał?", wyrażające brak zainteresowania czymś, komunikujące drugiej osobie - „nic mnie to nie obchodzi".

 

 

Na liście znalazło się też „NPC" — skrót określający zwykłą osobę, która się niczym nie wyróżnia. Pochodzi on od angielskiego sformułowania „non-player character", za którym kryje się postać z gier wideo, z którą można, choć często nie trzeba wchodzić w interakcję.

 

W finałowej dwudziestce znalazły się również: „odklejka" — osoba „odklejona” (nie zdająca sobie sprawy ze współczesnych realiów) od rzeczywistości, mówiąca od rzeczy lub nieobecna myślami, „onuca" — ktoś, kto sympatyzuje z Rosją w wojnie w Ukrainie, „pokemon" — oznaczające barwnie ubierającą się osobę, której styl można określić jako niecodzienny oraz „sigma", czyli silny lub pewny siebie mężczyzna.

 

 

Na liście obecne jest słowo „rel", znaczące, że ktoś czuje to samo, co jego rozmówca oraz sformułowanie „robi wrażenie", którego używa się, gdy chce się wyrazić ironicznie zdumienie lub podziw (tutaj głównym propagatorem jest Youtuber Mr. Krycha, który zasłynął recenzjami ogromnych kebabów i innych fast foodów). Jest też „siedemnaście" — będące cytatem z piosenki Natsu World, który zyskał popularność na TikToku. Jest ono odpowiedzią na pytanie „ile masz lat?" i w pewien sposób nawiązuje do granicy wieku, od której można legalnie spożywać alkohol.

 

Kolejnym słowem z zestawienia jest „slay", oznaczające, że coś/ktoś naprawdę „wymiata” i jest „super”. „Sus" z kolei pochodzi od angielskiego określenia „suspect", które wyraża coś podejrzanego — za jego popularność odpowiada gra Among Us, w której celem graczy jest wytropienie oszusta.

 

 W finale są także znane już wcześniej „twoja stara/twój stary", czyli określenia na matkę i ojca, które są ironiczną formą odpowiedzią na pytanie „kto pytał?" i "UwU", czyli coś słodkiego i uroczego, ale również przesłodzonego i przesadnego. W tym wypadku „UwU" zwyczajnie przypomina delikatnie uśmiechniętą twarz z przymrużonymi oczami — tak samo, jak „XD" przypomina roześmianą minę.

 

Warto na koniec zaznaczyć, że nasz język ulega zmianom nie tylko na drodze naturalnych, oddolnych procesów i zjawisk zachodzących w społeczeństwie. Jest również modyfikowany w celu promocji pewnych ideologii i deprecjonowaniu innych.

 

 

Znamy takie przykłady z historii (np. rosyjskie określenia z czasów sowieckich i tzw. partyjna „nowomowa” z okresu PRL-u), a także ze współczesności (np. nazywanie agresji militarnej „operacją specjalną” i „walką z nazistami”, próby zastępowania pojęć „ojciec” i „matka” określeniami typu „rodzic 1”, „rodzic 2”, nadużywanie i przeinaczanie pojęć w rodzaju „dyskryminacja”, „nietolerancja” itp.).

 

Tego rodzaju zabiegi służą na ogół rozmyciu problemów, ukryciu prawdziwych zamiarów pod maską pojęć o pozytywnej wymowie, przeforsowaniu wątpliwych społecznie, niekiedy szkodliwych rozwiązań prawnych i w sferze obyczajowej.