Ostatnie lata to czas ożywionej dyskusji na tematy związane z demografią. Zagadnienie liczby urodzeń dzieci wpisuje się w szerszy kontekst związany z przyszłą kondycją Polski. Czy młodzi Polacy chcą mieć dzieci, ile ich planują i jaki wiek uważają za najkorzystniejszy do zostania rodzicami - m.in. o to zapytali naukowcy związani z fundacją Instytut Wiedzy o Rodzinie i Społeczeństwie.
Jeśli rodzina to jaka?
Młodzi Polacy stanowią różnorodną społeczność, z zupełnie przeciwstawnymi opiniami na temat rodziny i posiadania dzieci. Część preferuje tradycyjny model rodziny – małżeństwo z dziećmi, inni nie widzą siebie w roli rodzica, stawiają bardziej na karierę zawodową, rozwój osobisty i życie w niezobowiązujących związkach, lub samotnie.
Podejście młodych osób do zagadnienia posiadania dzieci zbadali autorzy raportu „Młode Polki, młodzi Polacy i ich plany rodzinne”, który zaprezentowany został w połowie czerwca br., a niedawno ukazała się także jego drukowana wersja. Zagadnienie dotyczące planowania potomstwa, ilości planowanych dzieci oraz oceny własnych predyspozycji rodzicielskich stanowi ważną część przeprowadzonych przez naukowców badań i opracowanych w raporcie wniosków.
Małżeństwo z dziećmi najwłaściwszą formą życia osobistego
Za najważniejszy wniosek, który wyłonił się z przeprowadzonego badania naukowcy uważają ten, że większość młodych ludzi (71 proc.) jako właściwą dla siebie formę życia osobistego wskazało małżeństwo: w większości przypadków z dziećmi. To najczęściej wybierana przez badanych kategoria niezależnie od wieku, płci, stosunku do wiary czy wielkości miejsca zamieszkania.
Okazuje się także, że 65 proc. młodych osób chce mieć co najmniej dwójkę dzieci.
Natomiast 32 proc. respondentów aktualnie nie widzi siebie w roli rodzica. Wynik ten stanowi sumę kategorii, które przedstawiają przyszłe życie „bez dzieci” (małżeństwo bez dzieci, single life, związek heteroseksualny bez dzieci).
Naukowcy zbadali też zależność między światopoglądem, a planami związanymi z posiadaniem dzieci. Okazało się, że 40 proc. osób zdecydowanie niewierzących nie chce mieć dzieci, natomiast wśród głęboko wierzących jest to 5,5 proc.
Naukowcy zapytali też o optymalny wiek do zostania rodzicem. Występuje zależność wynikająca z modelu rodziny, w której wychowali się respondenci. I tak 24 proc. młodych osób wywodzących się z rodzin wielodzietnych wskazuje wiek 20-24 lat jako najlepszy do tego, by zostać rodzicem. Wśród jedynaków taki przedział wskazało tylko 11 proc. badanych.
Jeśli dzieci to ile?
Osoby w wieku 16-25 lat stoją u progu zakładania rodziny, chociaż część z nich już została rodzicami. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w 2021 roku kobiety w wieku niższym niż 25 lat urodziły 43 991 dzieci, co stanowiło 13 proc. wszystkich urodzeń. Z kolei ojciec miał mniej niż 25 lat w 5 proc. przypadków urodzeń (GUS 2023).
W badaniu zapytano respondentów o oczekiwaną liczbę dzieci w swoim życiu, niezależnie od działania czynników zewnętrznych. Na tak postawione pytanie 17 proc. badanych odpowiedziało, że nie chciałoby mieć dzieci. Wyraźnie częściej taką opcję wybierały osoby deklarujące się jako zdecydowanie niewierzące (40 proc.), respondenci, którzy negatywnie ocenili wzorzec rodziny przedstawiony przez ich rodziców (32 proc.) oraz nieposiadający rodzeństwa (24 proc.).
Częściej niż co 5-ta badana osoba chciałaby mieć co najmniej trójkę dzieci. Chęć posiadania takich rodzin wyraźnie częściej deklarowały osoby głęboko wierzące (43 proc.), wychowujące się w dużych rodzinach (31 proc.) i postrzegające wzorzec swojej rodziny jako zdecydowanie pozytywny (26 proc.). Z kolei najrzadziej takiej liczebności dzieci oczekują osoby niewierzące (zarówno „raczej” – 12 proc., jak i „zdecydowanie” – 10 proc.) oraz zamieszkujące w dużych miastach (15 proc.).
Podsumowując - wyraźnie częściej dzieci nie chcą mieć osoby deklarujące się jako zdecydowanie niewierzące, respondenci, którzy negatywnie ocenili wzorzec rodziny przedstawiony przez ich rodziców oraz nieposiadający rodzeństwa.
W jakim wieku najlepiej zostać rodzicem?
W raporcie „Młode Polki, młodzi Polacy i ich plany rodzinne” zawarto wniosek badawczy, mówiący, że najwięcej osób za najlepszy wiek do stania się rodzicem po raz pierwszy uważa 25-29 lat.
Wśród osób płci żeńskiej przedział 20-29 lat jako najlepszy do zostania rodzicem po raz pierwszy wskazało ponad 80 proc. respondentek, u mężczyzn było to około 20 punktów procentowych mniej.
Natomiast wstępowanie w rodzicielstwo po 30-tce częściej deklarują osoby niewierzące oraz zamieszkujące w dużych miastach.
Osobami, które wyraźnie częściej uważają, że najlepiej jest zostać rodzicem po raz pierwszy przed ukończeniem 30 lat, są kobiety, osoby deklarujące się jako wierzące, mieszkańcy wsi i te, które uważają, iż otrzymały pozytywny wzorzec rodziny.
Kto zapytał młodych Polaków o plany rodzinne i prokreacyjne?
Opinie na powyżej opisane tematy zebrali i podsumowali w raporcie jego autorzy – naukowcy: dr Dorota Gizicka, dr hab. Michał A. Michalski oraz dr Krzysztof Szwarc.
Dr Dorota Gizicka jest badaczką, socjologiem rodziny i małżeństwa, adiunktem w Katedrze Teorii Społecznych i Socjologii Rodziny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (KUL).
Dr hab. prof. UAM Michał A. Michalski jest kulturoznawcą, etykiem gospodarczym, ekspertem od polityki rodzinnej oraz badaczem wpływu rodziny na gospodarkę pracującym na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Zakładzie Etyki Gospodarczej Instytutu Kulturoznawstwa Wydziału Antropologii i Kulturoznawstwa UAM w Poznaniu. Jest także prezesem fundacji ekspertem Instytut Wiedzy o Rodzinie i Społeczeństwie.
Dr Krzysztof Szwarc jest demografem i statystykiem pracującym na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, członkiem Rady Rodziny przy MRiPS oraz ekspertem Instytutu Wiedzy o Rodzinie i Społeczeństwie.
Pełen raport jest dostępny na stronie Instytutu Wiedzy o Rodzinie i Społeczeństwie.
CZYTAJ TAKŻE:
Autor: wit
Zdjęcia: Instytut Wiedzy o Rodzinie i Społeczeństwie, Pixabay.com
Zdjęcia: Instytut Wiedzy o Rodzinie i Społeczeństwie, Pixabay.com
