Solidarność małżeńska i rodzinna

dr Sabina Zalewska

Solidarność małżeńska jest to wzajemne wspieranie się, współdziałanie, współodpowiedzialność, jednomyślność. Wypływa z miłości małżeńskiej. Solidarność małżonków charakteryzuje się mocną i trwałą wolą angażowania się na rzecz ich wspólnego dobra wraz z gotowością ewangelicznego „zatracania siebie” na rzecz drugiego i wzajemnej służby. W zakresie dóbr materialnych małżonek, który dysponował większymi zasobami, winien poczuwać się do dzielenia się tym, co po ślubie jest wspólną własnością obojga. Istnieje wiele analogii pomiędzy solidarnością małżeńską a miłością. Solidarność współmałżonków zmierza do przekraczania samych siebie, do całkowitej bezinteresowności, przebaczania i pojednania.

Promocja osoby w rodzinie dokonuje się, zdaniem profesora Wojciecha Bołoza, na różne sposoby. Jednym z ważniejszych, choć mało dostrzegalnym, jest pomoc świadczona przez rodzinę swoim członkom przez tworzenie wspólnoty życia i miłości. Rodzina, łącząc ludzi we wspólnotę, chroni ich przed samotnością, zapewnia wzajemną pomoc i daje poczucie bezpieczeństwa. Solidarnościowa i wspomagająca funkcja rodziny zawsze miała duże znaczenie w praktyce i teorii oraz była powiązana ściśle z interakcjami występującymi w rodzinie, które stanowiły jej podstawę. Dzisiaj jednak umieszcza się to zagadnienie w centrum problematyki małżeńsko-rodzinnej, coraz bardziej doceniając jego znaczenie, na co wpływa również poczucie wyizolowania i osamotnienia współczesnego człowieka. Rodzina, będąc wspólnotą życia i miłości, stanowi naturalne środowisko wsparcia. W każdej rodzinie można wyróżnić określone grupy osób. Tworzą je małżonkowie – rodzice, dzieci i ewentualnie pozostali krewni będący członkami rodziny (dziadkowie, wujostwo itd.). Wspólnototwórcza funkcja rodziny odnosi się do wszystkich jej członków. Ma ona jednak tym większe znaczenie wtedy, gdy sytuacja egzystencjalna poszczególnych osób jest trudna i potrzebują one wsparcia pozostałych członków rodziny. Wzajemna pomoc w rodzinie uwarunkowana jest fazą życia rodzinnego. Wsparcie rodziny jest potrzebne poszczególnym jej członkom na każdym etapie życia. Najbardziej jednak w okresie dzieciństwa i na starość.

Przeobrażenia społeczne powodują, że rodzina średniego pokolenia w coraz mniejszym stopniu stanowi opiekuńcze wsparcie dla osób najbliższych będących w starszym wieku. Może natomiast – a wręcz powinna – dawać im wsparcie emocjonalne, bliską i serdeczną obecność, która jest więcej warta niż pomoc finansowa. Solidarność rodzinna, wzajemne powinności i uprawnienia nie wynikają obecnie z samej tylko przynależności do rodziny i zajmowanej w niej pozycji, lecz często opierają się na osobistym układzie stosunków między poszczególnymi członkami rodziny.

U podłoża wspólnoty osób, podkreśla prof. Leon Dyczewski, leży miłość oraz budujące się wciąż w trakcie rozwoju rodziny więzi. Zawiązujące się najpierw między małżonkami, a następnie dopełniające się i owocujące pomiędzy nimi i dziećmi. Właściwe rozumienie więzi przyczynia się do poważnego traktowania miłości oraz interakcji małżeńskich i rodzinnych.
Rodzina jako wspólnota charakteryzuje się tym, że staje się „wspólnotą miłości i solidarności”, miejscem najbardziej głębokiego międzyosobowego kontaktu opartego na miłości i dobrowolności, na „głębokim i uzupełniającym się związku mężczyzny i kobiety” oraz pokoleń, „które pomagają sobie wzajemnie w osiągnięciu pełniejszej mądrości życiowej”.

Samotność i osamotnienie współczesnego człowieka jest między innymi problemem wynikającym z silnie zanikającego modelu rodziny wielopokoleniowej, wzmożonego życia w świecie wirtualnym oraz szeroko rozumianego wykluczenia społecznego. Brak jest wsparcia wewnątrzrodzinnego, jakie istniało w poprzednich dekadach. Konsekwencje, zarówno samotności, jak i poczucia osamotnienia, można zauważyć w problemach psychicznych oraz dolegliwościach fizycznych osób dotkniętych tymi zjawiskami. Rozwiązaniem na te zagrożenia cywilizacyjne wydaje się być silna i rozwijana solidarność rodzinna.