Rola ojca w życiu dziecka i jego wychowaniu

W ciągu ostatnich lat rola mężczyzny w rodzinie bardzo się zmieniła w porównaniu z dawniejszymi czasami – nie jest on biernym obserwatorem życia rodzinnego, ale stał się jego aktywnym uczestnikiem. Ta aktywność jest bardzo ważna i powinna prowadzić do wytworzenia głębokiej więzi emocjonalnej, opartej na zaufaniu, szacunku, empatii i miłości. Choć nie do wszystkich ten argument przemawia, to badania naukowe dowodzą, że zaangażowanie taty w życie rodzinne jest niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju dziecka i kształtowania właściwych postaw wobec samego siebie.

Zaangażowanie ojca w życiu dziecka

To, z jakim zaangażowaniem mężczyzna wejdzie w życie rodzinne, wpłynie na relacje, które nawiąże z dzieckiem, a tym samym zbuduje swój autorytet. Zaangażowanie ojca w życie rodziny oraz wypełnianie zadań opiekuńczych wywiera ogromny wpływ na rozwój dziecka. Opieka mężczyzny – ojca – sprzyja pozytywnym tendencjom rozwojowym u dziecka, ponieważ wykształca się bardzo wczesne zaufanie, a w konsekwencji wewnętrzne poczucie bezpieczeństwa. Pierwszą oznaką przywiązania, którą dziecko okazuje ojcu, jest pojawiający się już ok. 6 miesiąca życia uśmiech, którym dziecko zachęca ojca do bezpośredniego kontaktu z nim. To powoduje wzrost zaangażowania ojca nie tylko w opiekę, ale i budowanie odpowiedniej komunikacji z dzieckiem.

Także poprzez codzienną zabawę ojciec może wcześnie wprowadzać dziecko w świat reguł i zasad oraz uczy koncentracji uwagi, hamowania złości i agresji. Zaangażowany ojciec od początku edukacji kształtuje u dziecka poczucie obowiązku, umiejętność podejmowania decyzji, ukazuje dziecku jego możliwości i to, jak je wykorzystać. W późniejszym okresie zaangażowany ojciec daje dziecku większą przestrzeń do eksploracji świata oraz do zdobywania własnych doświadczeń. To tata często zachęca do przekraczania granic własnego komfortu, motywuje do podjęcia trudnego kroku i trzymając rękę na pulsie, daje dziecku przestrzeń do zdobywania samodzielności. To ojcowie w większości przypadków stawiają dzieciom więcej wymagań niż matki, i motywują je do śmiałego podejmowania nowych wyzwań.

Relacja z ojcem wpływa także na osiągnięcia szkolne dzieci, w tym na osiągnięcia szkolne dziewcząt. Zaangażowanie ojców w edukację dziewczynek wzmaga ich zainteresowanie  naukami ścisłymi, które uważane są za domenę chłopców. Dziewczynki, których ojcowie interesują się i wspierają je w procesie edukacji, dobrze radzą sobie nie tylko z matematyką, ale i innymi przedmiotami ścisłymi. Ponadto w okresie dorastania, czyli w czasie trudnym zarówno dla dzieci jak i rodziców, dziewczynki osiągają lepsze wyniki w nauce przy zaangażowanym i wspierającym ojcu. Ojciec zaangażowany w proces zdobywania wiedzy przez dziecko pozytywnie wpływa na jego rozwój poznawczy i potrzebę osiągnięć w sferze edukacyjnej, ponieważ aktywny ojciec pozwala doświadczyć poczucia bezpieczeństwa i stałości emocjonalnej.

Wzorzec do naśladowania

Ojciec jest wzorem mężczyzny dla syna i dla córki. Dziewczynki, obserwując zachowania ojca w stosunku do matki, kształtują swoją postawę wobec mężczyzn i budują akceptację płci własnej. Podświadomie, na podstawie swojej relacji z ojcem, budują oczekiwania wobec przyszłych partnerów życiowych. Dlatego niezwykle istotne jest, żeby ojciec przejawiał czułość i opiekuńczość w relacji z dzieckiem. Wycofanie się mężczyzn z częstych kontaktów z dzieckiem, a także stosowanie przez niego złośliwości oraz odrzucenie, prowadzi do wysokiego poczucia lęku oraz nieadekwatnej (zaniżonej) samooceny, co znacząco utrudnia proces kształtowania własnej tożsamości. Ma to szczególne znaczenie w okresie dorastania, kiedy komunikacja między dzieckiem a rodzicem buduje prawidłowe relacje. Życzliwe zainteresowanie ojca problemami dziecka i próba zrozumienia jego aktualnego punktu widzenia, dawanie dziecku do zrozumienia, że jego zdanie oraz opinie mają znaczenie, okazywanie przez ojca zainteresowania tematami poruszanymi przez dziecko oraz okazywanie dziecku zaufania i szacunku wobec jego poglądów – to postawy, wpływające na kształtowanie u syna i córki pozytywnego obrazu samego siebie.

Podsumowując: zaangażowanie taty w życie rodzinne jest niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju dziecka, gdyż to ojciec w oczach malucha jest bramą do świata zewnętrznego i tego, co się w nim znajduje. Ojciec, zaangażowany w proces wychowawczy, wywiera ogromny wpływ na rozwój intelektualny dziecka oraz proces kształtowania jego własnej tożsamości, seksualności i samooceny. Miłość ojcowska i jego zaangażowanie budują poczucie bezpieczeństwa i dodają dzieciom skrzydeł w podejmowaniu wyzwań na kolejnych etapach życia.

Czytaj także:

Dominika Wielkiewicz, pedagog resocjalizacyjny oraz opiekuńczo-wychowawczy, bajkoterapeutka, muzykoterapeutka, trenerka umiejętności społecznych. Zajmuje się również tematyką autoagresji i samobójstw wśród dzieci i młodzieży, a także profilaktyką zachowań autodestrukcyjnych oraz szkoleniem dorosłych w tym zakresie. Pełni funkcję Prezesa Zarządu Fundacji Na Rzecz Profilaktyki Społecznej (Samo)Naznaczeni.