Zwalczanie treści patologicznych w internecie

 

 

 

W jaki sposób Francja stara się ograniczać destruktywny wpływ niepożądanych treści w sieci internetowej opisuje raport „Sposoby walki z patotreściami w Internecie na przykładzie Francji” autorstwa dr Szymona Bachrynowskiego.

 

 

Po pierwsze definiuje on precyzyjnie czym są owe szkodliwe w Internecie, nazwane przez autora „patotreściami”. Uważa, że są to materiały, które mogą
wywołać negatywne emocje u odbiorcy, destrukcyjnie wpływać na rozwój emocjonalny, poznawczy i społeczny, przede wszystkich dzieci oraz młodzieży. Treści te promują niebezpieczne zachowania i dlatego są nieodpowiednie dla młodego odbiorcy.

 

 

- treści obrazujące przemoc, obrażenia fizyczne bądź śmierć, np. zdjęcia/filmy prezentujące ofiary wypadków, okrucieństwo wobec zwierząt;
- treści nawołujące do samookaleczeń, samobójstw, zachowań szkodliwych dla
zdrowia (np. restrykcyjne diety), czy materiały promujące zażywanie niebezpiecznych substancji (np. narkotyków); Treści dyskryminacyjne, promujące wrogość, a nawet nienawiść;
- treści pornograficzne dostępne bez żadnego ostrzeżenia, w tym materiały prezentujące relacje seksualne z wykorzystaniem przemocy, nietypowe i dewiacyjne zachowania seksualne, a także
materiały prezentujące seksualne wykorzystywanie dzieci;
- fałszywe wiadomości (tzw. fake news), często o charakterze sensacyjnym, publikowane w mediach w celu zmanipulowania
i wprowadzenia odbiorcy w błąd dla osiągnięcia korzyści, np. finansowych, politycznych;
- patostreamy, czyli relacje na żywo w sieci prezentujące zachowania określane i postrzegane jako patologiczne. Są to np. relacje z libacji alkoholowych, zażywania narkotyków, materiały prezentujące agresywne zachowania, wyzwiska, bójki.

 

Sposoby korzystania z internetu bardzo dynamicznie się zmieniają się, technologie cyfrowe ewoluują, pojawiają się nowe trendy, inne możliwości, a za tym kolejne wyzwania, niebezpieczne zachowania i nowe szkodliwe materiały.

 

 

Wielkim wyzwaniem przed mediami cyfrowymi są zjawiska takie jak hejt internetowy, fałszywe wiadomości i dezinformacja (fake news).

 

Jeszcze kilka lat temu nikt nie mówił o tzw. fake newsach, patostreamach, czy internetowych challengeach. Hejt (online hate speech), czy też jak czasami wskazuje się „pogarda” jest zjawiskiem typowym dla Internetu. W największym stopniu – jak podaje dr S. Bachrynowski ujawnia się na Twitterze czy forach Internetowych. Ma podłoże polityczne (walka z przeciwnikami) i psychologiczne (rozładowanie emocji), poza tym Internet umożliwia zachowanie anonimowości, a więc także poczuciu pełnej bezkarności, stąd walka z tym zjawiskiem jest bardzo trudna.

 

Specjaliści od Internetu dowodzą, że najlepszą metodą jest kasowanie z Internetu wpisów hejtujacych, czym dzisiaj zajmują się już wyspecjalizowane
firmy.

 

 

Pornografia i inne treści o charakterze seksualnym mają szkodliwy wpływ na dzieci i młodzież. Wyniki badań potwierdzają, że kontakt z takimi treściami często kształtuje fałszywe poglądy na sferę seksualności i stanowi wypaczoną edukację seksualną.

 

Prawo różnych krajów w różny sposób ogranicza dostęp do treści pornograficznych ze względu na ich bezprawność, jak np. pornografia dziecięcia lub, zabroniona w niektórych państwach członkowskich UE, pornografia ekstremalna. Ograniczenia dostępu wprowadzane są także ze względu na ochronę małoletnich, przede wszystkim poprzez różnego rodzaju systemy weryfikacji wieku użytkowników lub tzw. blokady rodzicielskie (parental control).

 

Francja ma rozwinięty sposób radzenia sobie z treściami niepożądanymi i szkodliwymi oraz część z tych treści (jak pornografia ekstremalna) jest ścigana z urzędu z mocy prawa. Bardzo poważnie Republika Francuska podchodzi do zagrożenie płynących dla dzieci ze strony Internetów i przestępców działających online na szkodę małoletni. Od wielu lat prowadzi się programy centralne na temat zwiększenia świadomości zagrożeń dla dzieci w Internecie.

 

 

Kodeks karny francuski (Code Penal) przewiduje następujące kary za przestępstwa związane z nieletnimi i podstępnym użyciem komputera przez dorosłego wobec dzieci:

 

• zaostrzenie kary w przypadku udowodnienia korupcji lub próby korupcji małoletniego. Jeśli to przestępstwo jest zwykle karane pięcioletnim pozbawieniem wolności i grzywną w wysokości 75 000 euro. Kary te są zaostrzane do siedmiu lat pozbawienia wolności i grzywny w wysokości 100 000 euro, gdy małoletni kontaktował się ze sprawcą przez Internet;

 

• kodeks karny stanowi, że złożenie przez osobę pełnoletnią oświadczeń seksualnych małoletniemu w wieku lat 15 lub osobie przedstawiającej się jako taka przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, takich jak Internet, podlega karze dwa lata więzienia i grzywna w wysokości 30 000 euro;

 

• kara pięciu lat więzienia i grzywnę w wysokości 75 000 euro za nagrywanie lub rozpowszechnianie obrazów z pornografią dziecięcą. „Kary są podwyższone do siedmiu lat pozbawienia wolności i grzywny w wysokości 100 000 euro, gdy została wykorzystana do rozpowszechniania wizerunku lub przedstawienia małoletniego w nieokreślonym kręgu odbiorców, sieci komunikacji elektronicznej”;

 

• kryminalizuje się rozpowszechnianie wizerunku lub reprezentacji małoletniego o charakterze pornograficznym, a także oglądanie lub postrzeganie przekazu pornograficznego przez małoletniego. Tekst precyzuje, że „fakt wytwarzania, transportu, rozpowszechniania w jakikolwiek sposób i bez względu na środek przekazu o charakterze brutalnym, pornograficznym lub poważnie naruszającym godność człowieka lub handel takim przesłaniem jest ukarany karą 3 lat pozbawienia wolności i grzywną w wysokości 75 000 euro, jeśli taka wiadomość może zostać zauważona lub odebrana przez nieletniego”.

Ograniczenia dostępu do pornografii we Francji są możliwe tylko w przypadku pornografii dziecięcej. Zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie gospodarki cyfrowej, która jest zgodna z unijną dyrektywą o handlu elektronicznym, komunikacja i przesyłanie danych w Internecie jest co do zasady wolne i nieograniczone prawnie, a podmioty świadczące usługi drogą elektroniczną nie mogą być pociągnięte do odpowiedzialności w zakresie udostępnianych treści. Jednak zgodnie z art. 1 ustawy wolność ta może jednak zostać ograniczona ze względu na ochronę porządku publicznego, godności osoby ludzkiej oraz ochronę małoletnich.

 

Prawo francuskie przewiduje, że dostawca usług internetowych, w szczególności usług przesyłania i utrwalania obrazów, dźwięków, komunikatów, tekstów i innych informacji po uzyskaniu informacji o bezprawnym charakterze udostępnianych treści są zobowiązani do natychmiastowego usunięcia danych lub uniemożliwienia do nich dostępu.

 

 

Zgodnie z francuskim kodeksem karnym wytwarzanie, nagrywanie oraz rozpowszechnianie pornografii dziecięcej podlega karze 5 lat pozbawienia wolności oraz grzywnie w wysokości 75 tys. euro. Wyższym sankcjom, tj. karze 7 lat pozbawienia wolności i grzywny w wysokości 100 tys. euro, podlega rozpowszechnianie pornografii dziecięcej w sieci, w sytuacji gdy adresat

nie jest zdefiniowany.

 

Karalne jest również posiadanie pornografii dziecięcej i korzystanie z usług stron internetowych, które ją rozpowszechniają. Za takie przestępstwo grozi kara 2 lat pozbawienia wolności i 30 tys. euro grzywny. Usiłowanie popełnienia któregokolwiek z wymienionych przestępstw podlega takiej samej karze jak jego sprawstwo.

 

Ponadto, francuski kodeks karny przewiduje ochronę małoletnich przed potencjalnie szkodliwymi dla nich treściami. Karalne jest wytwarzanie i rozpowszechnianie treści o charakterze pornograficznym, naruszających godność ludzką lub zawierających przemoc, jeżeli mogły one zostać zauważone lub przyswojone przez małoletniego. Przestępstwo to jest zagrożone karą 3 lat pozbawienia wolności i grzywny w wysokości 75 tys. euro.

 

Od 2015 r. we Francji możliwe jest blokowanie i usuwanie stron internetowych zawierających pornografię dziecięcą oraz treści propagujące terroryzm. Tworzone są tzw. czarne listy stron zawierających bezprawne treści, a organem administracyjnym uprawnionym do takiego działania jest Centralne Biuro ds. Zwalczania Przestępstw Technologii Informacyjnej i Komunikacji.

Biuro samodzielnie zajmuje się monitorowaniem treści w Internecie, jednakże może również korzystać ze zgłoszeń internautów przez platformę PHAROS12, znajdującą się na stronie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Internauci we Francji mogą zgłaszać nielegalne treści i zachowania w Internecie za pośrednictwem dedykowanego portalu opracowanego dla Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

 

W Polsce jeśli chodzi o cyberprzestępczość (stricte nie zawsze związaną tylko z przestępstwami wobec małoletnich). W strukturze Komendy Głównej Policji w 2016 r. utworzone zostało Biuro do Walki z Cyberprzestępczością. Instytucja ta realizuje zadania związane z tworzeniem warunków do efektywnego wykrywania sprawców przestępstw popełnionych przy użyciu nowoczesnych technologii teleinformatycznych.

 

Zwalczaniem przestępstw związanych z cyberprzestrzenią zajmują się także sądy powszechne. W sądach karnych osądza się osoby popełniające cyberprzestępstwa (oszustwa, wyłudzenia, zniszczenie lub wyłudzenie danych, osiąganie nielegalnych korzyści majątkowych itp.). Natomiast sądy cywilne orzekają o odpowiedzialności cywilnej za działania w cyberprzestrzeni, które naruszają dobra osobiste.

 

Kluczową zmianą, która można wprowadzić jest wprowadzenie do szkół większej ilości szkoleń dotyczących świadomości zagrożeń płynących z sieci Internet, chodzi zarówno o uświadomienie nauczycieli (we Francji nauczyciel obowiązany jest zgłaszać wszelką aktywności ucznia online, która w jego opinii rzutuje na jakość nauki albo jego bezpieczeństwo), jak i rodziców i uczniów – że Internet jest korzystny dla nauki i zdobywania wiedzy, ale niestety przez sieć World Wide Web odbywa się wiele przestępstw.

 

Z socjalizacyjnego punktu widzenia, takie szkolenia miałby podwójny sens. Po pierwsze – uczulały na temat zagrożeń dla małoletnich, po drugie poprawiały być komunikację w triadzie nauczyciel – uczeń – rodzic.