Niepokój bez smartfona – naukowcy zbadali zachowania nastolatków

 

Dr Łukasz Tomczyk z Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego i profesor Elma Selmanagic Lizde z uniwersytetu w Sarajewie sprawdzili, w jakim stopniu używanie przez młodych ludzi smartfonów wpływa negatywnie na ich codzienność.

 

 

 

Okazało się, że co trzeci młody człowiek odczuwa niepokój, gdy w pobliżu nie ma smartfona, a jedna czwarta słyszy od bliskich, że zbyt często zerka na ekran komórki. Według badaczy wielu starszym osobom może się wydawać, że niemal wszyscy młodzi nie robią nic innego tylko „siedzą” w telefonach.

 

Polski naukowiec tłumaczy, że to, co dawniej nazywano potocznie uzależnieniem od Internetu, to już określenie nieadekwatne. Poprawnie powinno się mówić: problematyczne używanie Internetu.

 

W obrębie zjawiska, jaki jest problematyczne używanie Internetu wyróżniono kilka bardziej szczegółowych zachowań. Wśród nich są m.in. nomofobia i phubbing.

 

 

Część ankietowanych nastolatków przyznała, że wykazują między innymi symptomy nomofobii, phubbingu (połączenie angielskich słów "phone" oraz "snubbing", czyli lekceważenie drugiej osoby przez używanie w jej obecności smartfona), FOMO (z angielskiego "fear of missing out", co oznacza lęk przed pominięciem czegoś istotnego) i uzależnienia od gier oraz hazardu.

 

Wśród tych przypadłości najczęstsza jest nomofobia (określenie wzięte z połączenia angielskich słów "mobile", "phone" i "phobia"), czyli stan niepokoju w sytuacjach, w których nie można skorzystać ze smartfona, albo nawet wtedy, gdy brakuje zasięgu sieci.

 

O tego typu lękach naukowców poinformował aż co trzeci badany. Natomiast jedna czwarta otrzymuje komentarze ze strony bliskich, że zbyt często korzysta ze smartfonu.

 

Nieco mniej problematyczny, jeśli chodzi o skalę zjawiska, okazał się phubbing. Choć takie zachowanie może przydarzyć się w określonych sytuacjach każdemu, dla niektórych bywa to poważny problem w codziennym życiu towarzyskim.

 

Jak podkreśla dr Ł. Tomczyk, liczba przypadków nagminnego phubbingu nie przekroczyła w badaniu 10 proc.

 

Badacze zwracają uwagę również na zauważalny wśród młodych ludzi symptom FOMO, czyli lęku, że bez kontaktu z siecią pominiemy ważne zdarzenia, a także na przypadki uzależnienia od gier i hazardu. Starszym może się wydawać, że niemal wszystkie młode osoby tylko „siedzą” w telefonach. Według naukowca, jak na tak wielką ilość młodych użytkowników urządzeń elektronicznych prawdziwe problemy dotyczą nie taki dużego odsetka nastolatków.

 

 

- Ponieważ dzieci powielają zachowania dorosłych, warto, żeby i rodzice podjęli refleksję nad swoimi sposobami korzystania z mediów elektronicznych – mówi dr Ł. Tomczyk.

 

Podkreśla, że u starszych nastolatków pomocne mogą być treningi samokontroli i samodzielnego wyznaczania granic. - Jeśli dziecko ma hobby, poznaje świat i doświadcza rzeczy, które rozwijają, ma większe szanse, aby uniknąć problematycznego używania Internetu – wyjaśnia.

 

Badacz zaznacza, że u aż 60 proc. badanych rodzice nie stosowali działań mających na celu ograniczenie korzystania przez dzieci z Internetu.

 

- Można się spodziewać, że skala tych zjawisk w Polsce czy innych krajach europejskich będzie podobna do tej występujące w Bośni i Hercegowinie - komentuje dr Ł. Tomczyk.

 

Ankietę przeprowadzono w 2021 roku wśród tysiąca osób w wieku od 12 do 18 lat. Wyniki zostały przedstawione w „Children and Youth Services Review".

 

 

 

Tematom uzależnień i negatywnych skutków nadmiernego korzystania ze smartfonów przez dzieci i młodzież poświęcona była niedawna Międzynarodowa Konferencja „UWAGA! Smartfon” zorganizowana przez Fundację Projekt PL z udziałem znanych specjalistów światowych prof. Jean M. Twenge i prof. dr Manfreda Spitzera oraz ekspertów krajowych, m.in. dr hab. prof. UAM Michała M. Michalskiego, prezesa Instytutu Wiedzy o Rodzinie i Społeczeństwie oraz Bogny Białeckiej, prezes Fundacji Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii.

 

Takie wydarzenia mają zwrócić uwagę opinii publicznej, zwłaszcza rodziców, ale i decydentów, na poważne problemy i negatywne zjawiska związane z nadmiernym i niekontrolowanym korzystaniem z nowych technologii przez młode pokolenie.

 

Wystąpienia naukowców przedstawialiśmy w kilku tekstach: