MIŁOŚĆ BEZWARUNKOWA - (NIE)DOROSŁE DZIECI

„Cóż to za dobre dziecko! Jakie grzeczne, oddane, pomocne i jak myśli o innych! Wspaniałe!” - to słowa, które często ze strony rodziny, nauczycieli i zupełnie obcych ludzi może słyszeć dziecko, które przedkłada potrzeby, dobro i komfort innych osób ponad swoje. Takie dziecko jest gloryfikowane i stawiane za przykład i nikt nie widzi nic złego w tym, że dziecko bardziej myśli o innych aniżeli o sobie. Mówimy wtedy, że takie dziecko nie jest egoistą – ale często ten brak egoizmu przekracza bezpieczne granice i staje się utrapieniem dla dziecka.

Dla prawidłowego rozwoju psychofizycznego dziecko potrzebuje zaspokojenia potrzeb nie tylko fizycznych i biologicznych, ale też emocjonalnych, takich jak opieka, troska, wsparcie, bliskość, zaangażowanie i bezpieczne przywiązanie. Tymczasem zdarza się, że rodzice w trudnych sytuacjach życiowych zajmują się swoimi emocjami, zapominając o dzieciach, a dziecko widzi wtedy bezradnego, słabego rodzica, który jest niedostępny nie tylko fizycznie, ale i emocjonalnie. Opiekun w tej sytuacji nie zapewnia dziecku należytej opieki, co może prowadzić do odwrócenia ról, czyli parentyfikacji. Dziecko stara się pomóc rodzicowi, dopasowując się do jego stanów emocjonalnych, będąc uległym, podporządkowanym, miłym i niesprawiającym kłopotów. Dzięki temu czuje ono, że ma szansę odczytać potrzeby rodzica, sprostać im, a co za tym idzie – zyskać jego zainteresowanie i bliskość, której tak bardzo potrzebuje. W odwróceniu ról dzieci mają pewną świadomość (może intuicję), że tylko od zadowolonego rodzica otrzymają niezbędną uwagę, więc za wszelką cenę starają się wyciągnąć rodzica z rozpaczy, smutku i cierpienia. Bardzo często w tych rodzinach dochodzi też do sytuacji, że starsze rodzeństwo zajmuje się młodszym, bierze na siebie obowiązki domowe, stając się opiekunem całej rodziny.

Parentyfikacja - dziecko jako rodzic i partner

Parentyfikacja jest formą zaniedbania dziecka, mającą znamiona przemocy emocjonalnej, ponieważ dziecko poświęca własne potrzeby po to, aby dostosować się do potrzeb rodzica i zaspokajać je. Jest to niezwykle obciążające dla dziecka, ponieważ może ono czuć się jak rodzic lub partner rodzica, którym w rzeczywistości nie jest. W efekcie tych doświadczeń w życiu dorosłym takiego dziecka mogą pojawić się problemy emocjonalne i psychiczne, ponieważ będzie ono żyło ze złudnym przekonaniem, że w sytuacjach kryzysowych potrafi być wsparciem dla wszystkich członków rodziny. Dziecko może mieć poczucie, że to właśnie dzięki temu jest ważne, bo odgrywa istotną rolę bohatera w rodzinie.

Takie myślenie i życie w ciągłym wyczuleniu na potrzeby innych ma ogromny wpływ na poczucie własnej wartości dziecka, ponieważ, aby otrzymać skrawek uwagi i zainteresowania ze strony najbliższych, musi nieustannie spełniać czyjeś wymagania, oczekiwania, nie może zawieść i okazać słabości. W dziecku rodzi się przekonanie, że skoro nie otrzymuje wsparcia i bezinteresownej miłości, to znaczy, że nie jest nic warte, a każdą swoją słabość uzna za porażkę. Dziecko, które przejęło rolę rodzica, nie postawi siebie na pierwszym miejscu i nawet nie pomyśli o swoich potrzebach, bo to rodzi w nim gniew, złość i frustrację. Taka sytuacja jedynie wzmacnia schemat działania i myślenia, że dziecko nie może przysparzać członkom rodziny trosk i problemów, ponieważ musi się o nich troszczyć i dbać o ich dobro.

Miłość bezwarunkowa

Pamiętajmy, że prawdziwym źródłem poczucia własnej wartości dziecka jest bezwarunkowa miłość rodzica, który rozumie jego potrzeby emocjonalne i adekwatnie je zaspokaja. Dzięki temu dziecko ma przekonanie, że jest kochane zawsze i wszędzie, a jego wartość wynika z samego faktu, że istnieje. W każdej rodzinie zdarzają się sytuacje trudne, a nawet tragiczne, ale to rolą dorosłego jest dbać w tej sytuacji o wszystkich jej członków i zapewnić im poczucie bezpieczeństwa, miłości, bliskości i wsparcia. Dziecko nie może być dawcą, bo wtedy przestaje być dzieckiem.

Czytaj także:

Dominika Wielkiewicz, pedagog resocjalizacyjny oraz opiekuńczo-wychowawczy, bajkoterapeutka, muzykoterapeutka, trenerka umiejętności społecznych. Zajmuje się również tematyką autoagresji i samobójstw wśród dzieci i młodzieży, a także profilaktyką zachowań autodestrukcyjnych oraz szkoleniem dorosłych w tym zakresie. Pełni funkcję Prezesa Zarządu Fundacji Na Rzecz Profilaktyki Społecznej (Samo)Naznaczeni.