Czego potrzebują ukraińscy uchodźcy
- wtkaczyk
- Kategoria: UKRAINA I RODZINA

prof. Jakub Isański
Trwająca od 24 lutego rosyjska napaść na Ukrainę spowodowała największą od 1945 r. falę uchodźców w Europie. Składają się na nią zarówno tzw. uchodźcy wewnętrzni, którzy opuścili miejsca swojego zamieszkania i szukają bezpiecznego schronienia w granicach Ukrainy, jak i ci, którzy opuścili swój kraj. Ich liczba przekroczyła w połowie kwietnia 4 miliony i nadal rośnie. Większość skierowała się do Polski, gdzie znaleźli bezpieczne i gościnne schronienie.
Ogromna skala polskiej pomocy
Skala pomocy udzielonej przez Polaków, różne instytucje i państwo polskie jest bardzo duża. Tylko z danych udostępnionych w ostatnich dniach przez Episkopat Polski, możemy dowiedzieć się o tej, która była dystrybuowana za pośrednictwem parafii katolickich w naszym kraju. Dzięki niej, tymczasowe schronienie otrzymało niemal 300 tys. osób, wydano im ponad 11 milionów posiłków, a 125 tys. dzieci i 94 tys. osób starszych otrzymało pomoc i opiekę.
Ci, którzy nadal znajdują się na terenie Polski, korzystają też z gościny osób prywatnych, darmowego transportu czy pomocy w znalezieniu pracy w sektorze prywatnym czy publicznym. W przestrzeni publicznej polskich miast witają ich plakaty z hasłem „Jesteśmy z Wami”, a na ulicach spontaniczne odruchy poparcia i deklaracji pomocy.

Naukowcy zbadali potrzeby uchodźców
Dostarczając im różnych form potrzebnej pomocy, warto zadać sobie najważniejsze pytanie: czego potrzebują uchodźcy? Z badania sondażowego realizowanego przez międzynarodowy, polsko-ukraiński zespół naukowców z udziałem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, możemy dowiedzieć się o ich najważniejszych potrzebach, dzięki czemu ludzie mogą liczyć na wsparcie którego naprawdę potrzebują, a pomoc trafia w miejsca, gdzie jest naprawdę dobrze wykorzystana.
W naszym badaniu przygotowaliśmy zatem listę ponad dwudziestu odpowiedzi dotyczących aktualnych potrzeb uchodźców i poprosiliśmy o wybór pięciu najważniejszych. Ankieta była dostępna w trzech wersjach językowych: ukraińskiej, angielskiej i rosyjskiej, a jej wypełnianie było możliwe poprzez internetowy link widoczny na pulpicie tabletów, w które wyposażeni byli ankieterzy.
W ciągu trzech tygodni udało nam się zebrać niemal 500 wypowiedzi uchodźców, dzięki którym poznaliśmy ich sytuację po opuszczeniu Ukrainy, ich potrzeby, obawy i plany. W tym tekście skupiam się na potrzebach, ponieważ ich właściwe rozpoznanie jest potrzebne przy świadczeniu wszelkich form pomocy i daje szansę na właściwe skierowanie wysiłku wolontariuszy, a tym samym także samych Ukraińców włączających się aktywnie w działalność charytatywną.
Liczna diaspora ukraińska, która zamieszkuje w Polsce od roku 2014, gdy rozpoczął się masowy exodus, także angażuje się w tą aktywność, dopełniając grona osób gotowych do niesienia różnych form pomocy.
Kim są uchodźcy z Ukrainy?
Jakie są zatem potrzeby ukraińskich uchodźców? Mają one związek ze strukturą tej zbiorowości, którą znamy m.in. dzięki zapisom do bazy PESEL. Do 10 kwietnia 2022 roku, wśród uchodźców, którzy skorzystali z tej możliwości, 44% stanowiły kobiety, 49% dzieci, a jedynie 3% to mężczyźni, i ostatnie 3% - osoby w wieku powyżej 65 roku życia. Widzimy zatem, że populacja uchodźców, w zdecydowanej większości składa się z młodych matek z dziećmi, co ma wpływ na ich potrzeby w naszym kraju.

Najważniejsze potrzeby
Co pokazują dalej nasze badania, wśród najważniejszych potrzeb wymieniają oni (one) te związane ze schronieniem, znalezieniem opieki dla swoich dzieci i pracy dla siebie. A dokładniej, wśród najczęściej wybieranych przez nich w naszym badaniu potrzeb znajdują się: pomoc w znalezieniu pracy, różne formy pomocy materialnej, pomoc w długoterminowym wynajmie mieszkania, kurs języka polskiego oraz pomoc medyczna.
Wśród kolejnych wymieniano natomiast: pomoc z znalezieniu szkoły lub żłobka dla dzieci, tymczasowe schronienie, pomoc w zakupie lekarstw, oraz pomoc w skontaktowaniu się z bliskimi pozostałymi w domach, w Ukrainie, oraz pomoc w dołączeniu do innych krewnych, którzy przybyli tu wcześniej.
Wyniki te, po uzupełnieniu kolejnymi wypełnionymi ankietami, w tym także realizowanymi w innych krajach, posłużą do opracowania raportów pozwalających precyzyjniej określić ich potrzeby, już teraz jednak widzimy, że znaczna część z nich leży w zakresie możliwości zwyczajnych mieszkańców naszego kraju. Może dotyczyć zarówno zaoferowania im tymczasowego lub wręcz dorywczego zatrudnienia, schronienia - w miarę naszych możliwości lokalowych i materialnych czy innych formy pomocy udzielanych za pośrednictwem jednej z wielu aktywnych na tym polu organizacji.
Przyszłość nieznana – konieczna pomoc długofalowa i międzynarodowa
Nie wiemy, jak będzie rozwijała się sytuacja uchodźców, ilu z nich zdecyduje się na powrót do swoich domów, a ilu będzie zmuszonych pozostać tu na dłużej. Należy mieć nadzieję, że za tą sytuacją pójdą konkretne formy pomocy i wsparcia finansowego i materialnego - także międzynarodowego.
Niemniej istotne jest jednak także wzajemne zrozumienie i współpraca, choćby w zakresie rozpoznawania potrzeb uchodźców i naszych możliwości ich realizacji. Po czasie spontanicznych i masowych odruchów serca, przygotujmy się zatem na dłuższą i dobrze zaplanowaną działalność, która umożliwi nam przeżycie tego niełatwego czasu.

Autor jest socjologiem, pracownikiem naukowym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W badaniach zajmuje się socjologią kultury, socjologią migracji, ruchliwością społeczną i współczesnym społeczeństwem polskim. Jest członkiem Rady Rodziny przy Wojewodzie Wielkopolskim, a także podharcmistrzem, ratownikiem Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego i honorowym dawcą krwi. Tata trzech córek.
Zdjęcia: Pexels.com, Witold Tkaczyk