Dziecko w świecie pasji – wyzwanie dla rodziców
Zdjęcie ilustracyjne: Pixabay.com

Dziecko w świecie pasji – wyzwanie dla rodziców

prof. Wojciech Jarecki
 
O pasjach i talentach napisano już wiele artykułów, głównie z dziedziny psychologii i socjologii. W niniejszym tekście autor pragnie zwrócić uwagę jedynie na wybrane problemy, widziane z perspektywy wychowania, oparte na doświadczeniach i obserwacjach własnych oraz na wiedzy z zakresu rozwoju kompetencji. Na myśl przewodnią wybrane zostało zdanie „Wychowanie dzieci to praca wymagająca dociekliwości rozumu, wielkiego serca, męstwa, zaufania” (A. Polańska). Celem tego artykułu jest wzbudzenie refleksji nad wychowaniem dziecka utalentowanego.
 

Co oznacza pojęcie „pasja”?

Pasja, według Encyklopedii PWN, to wielkie zamiłowanie do czegoś. Słownika języka polskiego pasję definiuje jako głębokie zaangażowanie i zainteresowanie czymś, co bardzo lubimy robić i czemu chcemy poświęcać czas. Idealna sytuacja jest wówczas, gdy pasja idzie w parze z talentem (R. Wunderer). O talencie mówimy wtedy, gdy w jakiejś dziedzinie z łatwością uzyskujemy rezultaty lepsze, niż w innych (i lepsze od innych osób podejmujących tę aktywność), kiedy mamy wyraźne predyspozycje, aby z sukcesami się tym zajmować (A. Piotrowska). Taki kontekst pasji zostanie przyjęty w niniejszym artykule. Zatem, dla pasji kluczowy jest talent, a pasja powinna wynikać z talentu, a nie np. z pasji czy preferencji innej osoby, nawet bardzo bliskiej.
 

Wychowanie dziecka a talent i pasja

Każdy rodzi się z pewnymi talentami, predyspozycjami. W pierwszych latach życia można je rozpoznać chociażby w preferowanych zabawach, rozmowach o tym, co dziecko lubi robić, czy też w łatwości zdobywania wiedzy z określonych przedmiotów. Pojawia się tu ważna rola rodziców, aby obserwowali, rozmawiali i wspierali dziecko w odkrywaniu jego talentów. Sprzyja temu wspólne spędzanie czasu, podróże, które wzbudzją zainteresowanie światem i stwarzają okazje do rozmów, do tłumaczenia prawidłowości i zjawisk w otoczeniu, a jednocześnie budują więź w rodzinie. Narzędziami do rozpoznawania predyspozycji osobowościowych do przedmiotów, zawodów i rzeczywistych zainteresowań dysponuje psychologia.
 
Talenty, podobnie jak w przypowieści biblijnej, jedni mają większe, wyraźniej zauważalne, inni zaś mniej wyraziste. Mogą być one odkrywane w różnych okresach życia. Im wcześniej się to uda, tym łatwiej będzie rodzicom zaplanować, ukierunkować i wspierać dalszy rozwój dziecka. Współcześnie bardzo istotne jest, aby zainteresowania czy pasje były na tyle silne, by stać się konkurencyjnymi do gier komputerowych, świata smartfonów itd. Zagrożenie „świata wirtualnego” jest duże, ponieważ szybko staje się on żródłem satysfakcji, choć krótkotrwałej, jednak na tyle silnej, że utrudnia rozwój osobisty, a do tego prowadzić może do uzależnienia.
 
W rozpoznaniu talentu pojawiać się mogą pewne zakłócenia, wynikające z wpływu środowiska (rodziny, znajomych, nauczycieli). Na przykład dziecko mające predyspozycje do przedmiotów ścisłych, może polubić przedmiot humanistyczny ze względu na sympatię do nauczyciela. Przeszkadzać mogą także upodobania i plany rodziców, ich wizje, nadmierne obciążanie dzieci nauką, sportem, czy grą na instrumentach, szczególnie gdy właściwe predyspozycje dzieci nie są w porę rozpoznane. W takich okololicznościa dziecko wprawdzie rozwija swoje umiejętności, ale niekoniecznie te, które są zgodne z jego talentem.


Co daje talent i pasja oraz jakie stawia wyzwania rodzicom

Są osoby, które od dzieciństwa mają „czytelne” uzdolnienia; wiedzą, kim chcą być w przyszłości, jaki zawód chcą wykonywać. Wyraźnie określony cel pozwala im ukierunkować rozwój wiedzy, cech osobowości, doświadczeń. Zdarza się, że dziecko ma silnie określone predyspozycje mając zaledwie kilka lat. Idzie do szkoły i radzi sobie bardzo dobrze, osiagając zdecydowanie ponadrzeciętne wyniki. Jest to dla dziecka źródło satysfakcji a dla rodziców wielkiej radości. Ale jest to też olbrzymie dla nich wyzwanie i powód do poważnej refleksji. Wychowanie dziecka utalentowanego to bowiem chodzenie po kilku balustradach równocześnie: ile nauki a ile innych obowiązków i zabawy, rozwój talentu dziecka a funkcjonowanie bez poczucia wyższości, zachowanie dobrych relacji między dzieckiem utalentowanym a jego rodzeństwem oraz rówieśnikami. Warto pamiętać, że talent i pasja mogą pomagać w życiu, ale są nieraz trudne do uniesienia, zwłaszcza, gdy brakuje pokory, szczerych i mądrych rozmów z najbliższymi i ich wsparcia. W mediach można znależć historie życia osób obdarzonych wyjątkowymi talentami, które żyły w samotności, były niezrozumiane, stały się ofiarami uzależnień.
 
Na zakończenie warto także wspomieć, że wielką wartość ma również nauka czy praca, która nie daje pełnej satysfakcji, nie rodzi się z pasji czy zainteresowań. Różne okoliczności życiowe niejednokrotnie utrudniają rozpoznanie talentów, stwarzają problemy w podjęciu nauki czy wykonywaniu zgodnej z nimi pracy. Wówczas szczególnego znaczenia nabierają wartości rozwinięte w dzieciństwie, takie jak obowiązkowość, uczciwość, rzetelność itd. Pozwalają one dobrze wykonać powierzone zadania nawet, jeśli w danym momencie nie jest to satysfakcjonujące i nie ma nic wspólnego z pasją. Uczenie takich postaw to ważne zadanie i wyzwanie dla rodziców.
 
Autor jest profesorem Uniwersytetu Szczecińskiego w Katedrze Zarządzania Kapitałem Ludzkim, stypendystą uniwersytetów w St. Gallen i Fryburgu w Szwajcarii oraz w Wismarze i Eberswalde w Niemczech. Prywatnie mężem oraz tatą dwóch synów.
 
Zdjęcie ilustracyjne: Pixabay.com
 
Baner790x105 Zakonczenie artykułu WERSJA 4
Fixed Bottom Toolbar