Bezwarunkowy dochód podstawowy pomoże ubogim rodzinom?

 

 

 

Strefa biedy i ubóstwa w Polsce, choć systematycznie malejąca, jest wciąż zbyt duża. Cierpią na tym nie tylko dorośli, ale przede wszystkim dzieci. Do obszarów o niskim poziomie dochodów, znacznym ubóstwie i bezrobociu należą m.in. północne gminy woj. warmińsko-mazurskiego.

 

To teren tuż przy granicy z rosyjskim Obwodem Kaliningradzkim, nie dość, że popegeerowski, a więc mocno dotknięty przez skutki transformacji ustrojowej z przełomu lat 80. i 90. XX w., to dodatkowo odczuwa negatywne efekty zamknięcia w 2018 r. małego ruchu granicznego .

 

Co najmniej 5 tysięcy mieszkańców tego wyludniającego się obszaru weźmie udział w pilotażowym programie bezwarunkowego dochodu podstawowego. W ciągu dwóch lat mają otrzymywać 1300 zł miesięcznie. Określenie „bezwarunkowy dochód podstawowy” oznacza, że beneficjenci nie muszą spełniać określonych wymagań - otrzymują go wszyscy bez względu na sytuację życiową.

 

 

Ilość osób uczestniczących w programie może zwiększyć się nawet do 30 tys. Celem wprowadzenia dochodu gwarantowanego jest zapewnienie uczestnikom podstawowych potrzeb życiowych. Interwencja, jaką byłby ten program, mogłaby przynieść istotne efekty w postaci ograniczenia strefy ubóstwa i zmniejszenie bezrobocia poprzez aktywizację zawodową.

 

Rocznie uczestnik programu otrzyma 15,6 tys. zł. Przy założeniu wsparcia dla 5 tys. osób - łączny budżet wyniesie 78 mln zł.

 

Jak każdy tego typu eksperyment, spotyka się on z różnymi ocenami i prognozami efektywności. Dla zwolenników tego rozwiązania jest szansą na ograniczenie biedy, zmniejszenie nierówności społecznych i bezrobocia.

 

Taki pogląd reprezentuje m.in. dr Maciej Szlinder z UAM w Poznaniu, który znajduje się w zespole prowadzącym projekt Twierdzi, że bezpośredni dochód podstawowy likwiduje ubóstwo, wyraźnie zmniejsza nierówności, zapewnia bezpieczeństwo socjalne, zmniejszając niepewność dochodu. Ponadto wzmacnia pozycję pracowników na rynku pracy, co sprzyja zdobywaniu lepszego zatrudnienia, a także stymuluje gospodarkę.

 

Przeciwnicy traktują go jako kolejne świadczenie socjalne, które nie zmotywuje osób bezrobotnych do kształcenia nowych umiejętności i poszukiwania pracy.

 

 

 

W XXI w. przeprowadzono kilka podobnych eksperymentów w różnych częściach świata – mówi dr Maciej Szlinder w rozmowie z „Życiem Uniwersyteckim". Jeden z nich objął najbiedniejszy region Indii, gdzie w latach 2011-12 co miesiąc wypłacano świadczenia mieszkańcom ośmiu wiosek (ponad 5 tysięcy osób). Zaobserwowano wiele pozytywnych zmian. Poprawiła się higiena i odżywianie oraz poziom zdrowia – wzrosło spożycie warzyw i owoców, mięsa, a jedyne co spadło, to spożycie alkoholu.

 

Naukowiec zwraca uwagę, że efekty programu zaprzeczają powszechnej opinii o marnowaniu pieniędzy przekazanych bezpośrednio ubogim. Również inne społeczne eksperymenty zadają kłam takiej zależności.

 

Eksperyment i podobnych założeniach rozpoczęto w Niemczech w maju ubiegłego roku – informuje dr Maciej Szlinder. Pilotaż potrwa 3 lata, a uczestniczące w programie 122 osoby otrzymują po 1200 euro miesięcznie.

 

W Katalonii ma wkrótce ruszyć obliczony na 5 lat program, podczas którego 5 tysięcy osób będzie otrzymywać od 700-900 euro i 300 euro na dzieci przez 24 miesiące.

 

Naukowiec informuje, że podczas trwania programu pilotażowego socjologowie będą badać szereg zmiennych, takich jak aktywność ekonomiczna, społeczna, edukacyjna, kwestie dobrobytu (struktura konsumpcji, dochody, oszczędności, sytuacja mieszkaniowa, nierówności majątkowe), dobrostan mieszkańców (poczucie zadowolenia z życia, sprawstwa, niepewności itp.), zmiany w relacjach międzyludzkich mierzonych poziomem zaufania społecznego oraz bezpieczeństwo (zagrożenie przestępczością).