Pediatra o ekspozycji dzieci na słońce i co zrobić w przypadku udaru słonecznego

girl 2501085 1280dr n. med. Andrzej Blumczyński
specjalista pediatra, nefrolog dziecięcy


Przebywanie dziecka na słońcu może budzić niepokój ze względu na zagrożenie udarem słonecznym lub nowotworami skóry. Z tego względu wymaga racjonalnego podejścia. Warto pamiętać, że działanie słońca jest szczególnie silne pomiędzy godziną 10:00 a 16:00. Jego efekt może być potęgowany przez odbicie od wody lub piasku. Szyby oraz odzież pozbawiona filtra UV nie chronią przed promieniami słonecznymi.

W tej sytuacji rekomendacje Amerykańskiej Akademii Pediatrii odradzają bezpośrednią ekspozycję na słońce niemowląt poniżej 6. miesiąca życia. U dzieci starszych zaleca się przebywanie w cieniu, noszenie odzieży z długimi rękawami/nogawkami oraz nakryć głowy chroniących również uszy i kark, a także okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV.

W zależności od karnacji dobiera się siłę preparatów stosowanych na skórę: u niemowląt i dzieci z jasnym fototypem skóry – 50+, u pozostałych – 30+.
Istotne jest również zapewnienie odpowiedniej podaży płynów. W dostępnych aktualnie rekomendacjach nie określono precyzyjnie długości przebywania na słońcu – kierować się więc należy tzw. zdrowym rozsądkiem. Z drugiej strony bowiem, ekspozycja na słońce jest niezbędna dla zapewnienia optymalnej syntezy witaminy D w skórze.

Tegoroczna aura sprzyja jednak występowaniu różnych postaci udaru cieplnego. Narażone są nań szczególnie dzieci małe oraz te, które podejmują wysiłek fizyczny lub przyjmują zbyt mało płynów. Negatywny wpływ ma również wysoka wilgotność powietrza.

Pierwszymi, często bagatelizowanymi objawami zagrażającego udaru są uczucie zmęczenia, ograniczenie wydolności fizycznej, zwiększone pocenie się i przyspieszony oddech. Z upływem czasu może dołączyć zwiększone pragnienie, przyspieszenie czynności serca, bóle i zawroty głowy oraz nudności i wymioty. Objawami alarmowymi są gorączka powyżej 40 °C, sucha, zaczerwieniona i gorąca skóra oraz zaburzenia świadomości, biegunka i bezmocz.

Postępowanie lecznicze należy dostosować do aktualnej sytuacji. Zawsze należy przerwać ekspozycję na wysoką temperaturę otoczenia – przenieść dziecko do cienia lub, lepiej, do klimatyzowanego pomieszczenia i posadzić/ułożyć w pobliżu chłodnego nawiewu powietrza. Warto usunąć niepotrzebne ubrania i spryskiwać/polewać ciało chłodną wodą, by zapewnić efektywniejszą utratę ciepła. Na szyję, pachwiny i pod pachy można zastosować chłodne lub mokre okłady albo zanurzyć dziecko w ciepłej wodzie i stopniowo obniżać jej temperaturę. Nie wolno przy tym schładzać ciała zbyt szybko, czego objawem mogą być dreszcze. Przytomnym dzieciom należy podawać chłodne płyny w jak największej ilości.

W przypadku utraty świadomości koniecznie trzeba wezwać zespół ratownictwa medycznego (tel. 112) i do jego przybycia kontynuować opisane powyżej metody schładzania. Najlepiej jednak z góry dostrzegać sytuacje predysponujące do udaru cieplnego i zawczasu zadbać o ochronę przed słońcem i adekwatne nawodnienie dziecka.


Piśmiennictwo:
Górecki T.: Dziecko zamknięte w samochodzie w upalny dzień. 2019. mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna
Kisiel K., Baran W., Kuchar E., Jedynak-Wąsowicz U.: Ochrona przeciwsłoneczna i inne zagadnienia związane z wypoczynkiem letnim. 2018. mp.pl/medycynarodzinna/ekspert


Zdjęcie ilustracyjne/Pixabay.com
Fixed Bottom Toolbar