O skutecznej pomocy pedagogów i psychologów dziecięcych

 

Kwestie związane z udzielaniem pomocy psychologiczno-pedagogicznej na terenie wszystkich placówek oświatowych regulują szczegółowo przepisy zawarte w Rozporządzeniu MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. To pierwszy tak całościowy dokument, który nadał kierunek podejmowanym dotychczas działaniom. Pomoc ta była wcześniej realizowana przez wielu nauczycieli w sposób intuicyjny, a teraz uporządkowano kwestie odpowiedzialności i kompetencji. W założeniu kierowano się oczywiście dobrem dzieci, przydziałem zadań nauczycieli i specjalistów, ale uregulowano także kwestie wydawanych dokumentów.

 

Ponieważ katalog wydawanych opinii jest bardzo szeroki, skupię się tu na opisaniu w jakim celu można udać się do poradni.

 

Do poradni psychologiczno-pedagogicznej udaje się rodzic, prawny opiekun lub dorosły uczeń. Szkoła nie jest już stroną kierującą, ale zazwyczaj wygląda to tak, że nauczyciele widzą potrzebę pogłębienia diagnostyki (pomoc uczniowi i tak się odbywa na podstawie rozpoznanych przez uczącego trudności).

 

Jeżeli uczący nie widzi poprawy w funkcjonowaniu dziecka, pomimo podjętych działań ze strony szkoły i pracy samego zainteresowanego, to zwraca się z prośbą o wizytę w poradni. Zazwyczaj rodzic występuje pisemnie o wystawienie opinii na temat funkcjonowania dziecka na terenie placówki, którą sporządza wychowawca po konsultacji z nauczycielami uczącymi. W takiej opinii zawarte są ściśle określone zagadnienia, które należy opisać. Chodzi tu głównie o to, w czym uczeń jest dobry, a co stanowi problem, jakie są dotychczas podejmowane działania i czy widać ich efekty.

 

Tu badający dziecko w poradni dowiadują się jak funkcjonuje ono w szkole czy przedszkolu. Podczas wywiadu w poradni rodzic przekazuje informacje jakie trudności pojawiają się w domu (tu często są duże rozbieżności). Na podstawie wiadomości z tych dwóch środowisk i przeprowadzonym empirycznie badań, psycholog i pedagog stawiają diagnozę, rozpoznanie trudności. Wydawany jest wówczas dokument stosowny do zauważonych trudności, który czasem bardzo ściśle określa dalszy kierunek i sposób kształcenia dziecka.

 

Poradnia wydaje na wniosek rodzica dwa rodzaje dokumentów – opinie i orzeczenia. Opinia odnosi się do zgłaszanego przez rodzica problemu, zawiera informację dotyczącą przyczyn powstania nieprawidłowości (określa zaburzone obszary i funkcje), przedstawia potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz opisuje możliwości badanego. Dokument ten zawiera także wskazówki dotyczące dalszego wsparcia na terenie szkoły, przedszkola oraz domu.

 

Zalecenia te powinny być uwzględniane podczas bieżącej pracy z uczniem na każdej lekcji i każdy nauczyciel powinien indywidualnie dopasować je do prowadzonego przez siebie przedmiotu. Mogą to być np.: wydłużenie czasu sprawdzianów, częsta kontrola zapisu w zeszycie, udzielanie szczegółowych wskazówek, posługiwanie się pomocami wizualnymi, zmniejszenie wymaganych przykładów, czy częste przypominanie zasad. Wskazówki dla rodziców są nie mniej szczegółowe i maja być konkretnym spisem wspierania dziecka w codzienności.

 

Realizacja zaleceń leży po stronie tak szkoły, jak i domu i zależy od ich możliwości. W wielu placówkach nie ma środków na zapewnienie zajęć dodatkowych wskazanych w opinii, nic też nie stoi na przeszkodzie, by rodzic zapewnił wskazane zajęcia poza szkołą. Doskonałym tego dowodem jest realizacja udziału w zajęciach podnoszących kompetencje emocjonalno-społeczne w postaci udziału w drużynie harcerskiej, gdzie w naturalnych warunkach nabywa deficytowych umiejętności.

 

Większość wydawanych opinii nie ma swojego terminu ważności, wynika ona z bieżących potrzeb dziecka. Należy zatem przeprowadzać ewaluację dotychczas udzielanej pomocy na podstawie zaleceń zawartych w opinii, by modyfikować i dopasowywać do aktualnych potrzeb i możliwości. Wyjątek stanowią te, które wystawiane są na bieżący rok szkolny, np.: dot. zindywidualizowanej ścieżki kształcenia, która obowiązuje do końca roku szkolnego. Do ponownego badania w poradni skierować można po ok. 1-2 lat od poprzedniego badania, by testy psychologiczne zawierały aktualne wyniki.

 

- objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w placówce – wobec dziecka z trudnościami w nauce, z nadpobudliwością psychoruchową itp.,
- odroczenia rozpoczęcia spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego – kiedy widać opóźnienia lub dysproporcje rozwojowe, które mogą wpłynąć na brak sukcesu edukacyjnego w 1 klasie
- objęcia dziecka zindywidualizowana ścieżka kształcenia – jeżeli potrzeba objęcia indywidualnymi zajęciami z określonych przedmiotów,
- o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka – obowiązuje od momentu wykrycia nieprawidłowości do momentu rozpoczęcia nauki szkolnej,
- dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia – dotyczy zazwyczaj uczniów słabych, którym nauka zajmuje dużo czasu i w niewielkim stopni widoczne są efekty,
- udzielenia zezwolenia na indywidualny program lub tok nauki – stosowane wobec uczniów wybitnie zdolnych, którzy mogą poszerzać swoją wiedzę z określonego lub wszystkich przedmiotów,
- o specyficznych trudnościach – przyznawana wobec uczniów z różnego typu dysleksjami, które warunkują inny typ nauki czytania i pisania, taka opinia uprawnia do otrzymania dostosowań na Egzaminie Ósmoklasisty, zgodnie z szczegółowymi zasadami określanymi co roku przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej,
- przyjęcia ucznia do oddziału przyspasabiającego do pracy – umożliwia przeniesienie od klasy VII do klasy o obniżonym poziomie, w której podejmują praktyki zawodowe, nie dające jednak uprawnień zawodowych (to zapewnia szkoła branżowa).

 

Możliwości pomocy dziecku są znaczne. Warto zatem zawsze konsultować ze specjalistami czy pierwsze objawy nieprawidłowości mogą dać obraz zaburzeń. W przypadku rozpoznania odchyleń od normy, wcześnie rozpoczęta terapia może zakończyć się dobrymi rezultatami, które nie zdradzą wcześniejszych trudności. O najczęstszym takim przypadku można mówić zwłaszcza wobec specyficznych trudności, w przypadku którym dzieci ćwicząc swoje mocne strony korygują skutecznie swoje słabości w czytaniu czy pisaniu zgodnie z poprawnością ortograficzną. Zachęcam zatem do wsłuchiwania się w sugestie przekazywane przez mądrych nauczycieli i specjalistów, którzy posiadają doświadczenia i kwalifikacje zawodowe do rozpoznawania wczesnych symptomów zaburzeń. A jako rodzice, jak u lekarza, warto zapytać w poradni pedagoga czy psychologa czy moje dziecko rozwija się prawidłowo, jeżeli coś wzbudzi nasz niepokój.