dr n. med. Andrzej Blumczyńskispecjalista pediatra, nefrolog dziecięcy
Za nami dwa długie weekendy, a w niedalekiej przyszłości – Święta Bożego Narodzenia. Warto więc przypomnieć podstawowe zasady korzystania z pomocy medycznej w okresach, gdy zamknięte są poradnie lekarzy rodzinnych.
Podstawowym kryterium, którym powinniśmy się w tej sprawie kierować jest rozsądna i krytyczna ocena aktualnego problemu medycznego. To od niej winna zależeć decyzja, z której formy służby zdrowia należy skorzystać. Warto zdawać sobie sprawę, że to właśnie od racjonalnej analizy sytuacji zależy na ile optymalna okaże się przyjęta opcja – każda z nich ma bowiem swoje „pulsy” i „minusy”. Zasadniczo dostępne są trzy warianty.
1. Szpitalny Oddział Ratunkowy lub Izba Przyjęć
To tutaj winniśmy się zgłaszać w przypadku nagłego ZAGROŻENIA zdrowotnego. Chodzi o sytuacje, gdy nagle pojawiają się objawy sugerujące poważne niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia. Wymagają one podjęcia NATYCHMIASTOWYCH czynności medycznych. Do takich przypadków należą na przykład:
• utrata przytomności lub zaburzenia świadomości
• drgawki (uwaga – nie dreszcze!)
• sztywność karku
• znaczna asymetria źrenic
• nasilona duszność, szybka czynność oddechowa
• ostry ból w klatce piersiowej
• wyraźnie nieregularna czynność serca (tętno)
• ostry ból brzucha
• nasilone, wielokrotne wymioty
• aspiracja lub połknięcie ostrego ciała obcego
• nasilone reakcje uczuleniowe (masywna wysypka, duszność)
• nagła żółtaczka
• zatrucie lekami lub środkami chemicznymi
• wysypka nieblednąca przy ucisku
• udar cieplny
• znaczne wyziębienie
• porażenie prądem
• upadek z dużej wysokości
• rozległe oparzenia
• rozległa rana
• uraz uniemożliwiający samodzielne poruszanie się
• agresja spowodowana chorobą psychiczną
• próba samobójcza
Informacje na temat funkcjonujących w okolicy placówek są dostępne na stronach internetowych lokalnych oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia. Nie obowiązują tu zasady rejonizacji. Pacjenci korzystający z tego rozwiązana często liczą na dostęp do specjalistycznego personelu oraz szerszego panelu badań. Istotna jest również możliwość natychmiastowej hospitalizacji na oddziale szpitalnym. Warto jednak wziąć pod uwagę, że czas oczekiwania na poradę jest tu zwykle dłuższy, a ryzyko kontaktu z ciężką chorobą zakaźną – większe. Nie należy też oczekiwać możliwości konsultacji telefonicznej. W przypadkach bezpośredniego ZAGROŻENIA ŻYCIA konieczne może być wezwanie zespołu ratownictwa medycznego (pogotowia ratunkowego). Podczas rozmowy ważne jest podanie najistotniejszych informacji (jaki jest powód wezwania, kto jest poszkodowany, kto wzywa pomocy), a także dokładne opisanie miejsca pobytu. Należy rzeczowo odpowiadać na pytania dyspozytora i zastosować się do jego zaleceń w zakresie udzielania pierwszej pomocy.
2. Nocna i świąteczna opieka zdrowotna (pomoc doraźna)
Zgłosić się tu należy w przypadku NAGŁEGO zachorowania lub znacznego pogorszenia choroby już zdiagnozowanej – gdy objawy chorobowe NIE SUGERUJĄ możliwości zagrożenia życia. Do takich sytuacji należą na przykład:
• infekcje dróg oddechowych z wysoką gorączką lub dusznością
• zaburzenia pracy serca
• niestabilne nadciśnienie tętnicze
• bóle brzucha nieustępujące mimo zastosowania leków rozkurczowych
• bóle głowy nieustępujące mimo zastosowania leków przeciwbólowych
• ból ucha nieustępujący jw.
• powtarzające się wymioty i liczne luźne stolce
• połknięcie zaokrąglonego ciała obcego
• nagłe bóle kręgosłupa, stawów i kończyn
• ból w klatce piersiowej
• utrzymujące się zatrzymanie oddawania moczu
• dolegliwości bólowe przy oddawaniu moczu
• nagle stwierdzona i powtarzająca się obecność krwi w moczu lub stolcu
• gorączka powyżej 39-40 stopni Celsjusza
• pokrzywka lub wysypka ze świądem
• nasilone zaburzenia równowagi, słuchu lub wzroku
• trwające dłużej nieprzyjmowanie płynów doustnych
• nasilone zaburzenia psychiczne
Pomoc doraźna funkcjonuje codziennie w godzinach 18:00 – 08:00 oraz całodobowo w dni wolne od pracy. Działające w okolicy placówki dostępne są na stronach internetowych lokalnego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia (nie obowiązuje rejonizacja). Zwykle mieszczą się one w szpitalach, przy czym jednostki monospecjalistyczne (np. dziecięce, ortopedyczne lub położnicze) mogą ich nie prowadzić. Na danym terenie funkcjonuje zwykle kilka ośrodków, dzięki czemu kolejki nie są tu zwykle długie, a czas oczekiwania na poradę – krótszy. Z pomocy najlepiej jest skorzystać osobiście, choć możliwe są również konsultacje telefoniczne. W przypadku obiektywnego braku możliwości dotarcia do ośrodka istnieje opcja wezwania wizyty domowej – pod warunkiem braku pacjentów wymagających bieżącej konsultacji w przychodni. Przyjazd do domu pacjenta należy zgłosić do najbliższej, rejonowej placówki pomocy doraźnej (wg informacji NFZ) i wziąć pod uwagę, że – szczególnie w okresie infekcyjnym – realizacja wizyty może nastąpić nawet po czterech godzinach.
3. Baczna obserwacja i leczenie w domu
Z oczywistych względów trudno tu podać uniwersalną i zawsze aktualną regułę odnośnie samodzielnego leczenia w domu. Intuicyjnie jednak można przyjąć, że objawy trwające od dłuższego czasu (np. sporadyczny kaszel od miesiąca) albo też bardzo krótko (np. gorączka od godziny) lub o niewielkim nasileniu (np. pojedynczy luźny stolec) nie wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Może się bowiem okazać, że są to sytuacje zasługujące na spokojną wizytę w poradni lekarza rodzinnego następnego dnia zamiast wielogodzinnego tkwienia w zatłoczonej izbie przyjęć. Bardzo korzystne jest więc przyswojenie sobie podstawowych „domowych” zasad postępowania w przypadku najczęstszych problemów – np. gorączki, infekcji gardła lub nosa, odczynów alergicznych, wymiotów, luźnych stolców, czy też zaparcia.
Niebagatelne znaczenie ma również odpowiednie zaopatrzenie domowej apteczki w dostępne bez recepty:
• leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe
• leki przeciwkaszlowe
• preparaty stosowane na wczesnym etapie przeziębienia
• krople do nosa
• elektrolity do nawadniania
• probiotyki
• środki przeczyszczające
• leki przeciwalergiczne
• żele przeciwobrzękowe
• preparaty odkażające skórę
Istotne jest także zlokalizowanie „na zapas” najbliższego ośrodka pomocy doraźnej oraz szpitalnego oddziału ratunkowego. Najważniejsze jednak wydaje się nawiązanie dobrej współpracy z lekarzem rodzinnym, którego obdarzy się zaufaniem. To właśnie on powinien być najlepiej zorientowany w sytuacji zdrowotnej pacjenta i dzięki temu najtrafniej doradzać w meandrach medycznej codzienności.
Piśmiennictwo:
Poradnik dla pacjenta (http://www.nfz-szczecin.pl/vtt5i_jak_sie_leczyc.htm)
Zdjecie ilustracyjne/Pixabay.com
Podstawowym kryterium, którym powinniśmy się w tej sprawie kierować jest rozsądna i krytyczna ocena aktualnego problemu medycznego. To od niej winna zależeć decyzja, z której formy służby zdrowia należy skorzystać. Warto zdawać sobie sprawę, że to właśnie od racjonalnej analizy sytuacji zależy na ile optymalna okaże się przyjęta opcja – każda z nich ma bowiem swoje „pulsy” i „minusy”. Zasadniczo dostępne są trzy warianty.
1. Szpitalny Oddział Ratunkowy lub Izba Przyjęć
To tutaj winniśmy się zgłaszać w przypadku nagłego ZAGROŻENIA zdrowotnego. Chodzi o sytuacje, gdy nagle pojawiają się objawy sugerujące poważne niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia. Wymagają one podjęcia NATYCHMIASTOWYCH czynności medycznych. Do takich przypadków należą na przykład:
• utrata przytomności lub zaburzenia świadomości
• drgawki (uwaga – nie dreszcze!)
• sztywność karku
• znaczna asymetria źrenic
• nasilona duszność, szybka czynność oddechowa
• ostry ból w klatce piersiowej
• wyraźnie nieregularna czynność serca (tętno)
• ostry ból brzucha
• nasilone, wielokrotne wymioty
• aspiracja lub połknięcie ostrego ciała obcego
• nasilone reakcje uczuleniowe (masywna wysypka, duszność)
• nagła żółtaczka
• zatrucie lekami lub środkami chemicznymi
• wysypka nieblednąca przy ucisku
• udar cieplny
• znaczne wyziębienie
• porażenie prądem
• upadek z dużej wysokości
• rozległe oparzenia
• rozległa rana
• uraz uniemożliwiający samodzielne poruszanie się
• agresja spowodowana chorobą psychiczną
• próba samobójcza
Informacje na temat funkcjonujących w okolicy placówek są dostępne na stronach internetowych lokalnych oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia. Nie obowiązują tu zasady rejonizacji. Pacjenci korzystający z tego rozwiązana często liczą na dostęp do specjalistycznego personelu oraz szerszego panelu badań. Istotna jest również możliwość natychmiastowej hospitalizacji na oddziale szpitalnym. Warto jednak wziąć pod uwagę, że czas oczekiwania na poradę jest tu zwykle dłuższy, a ryzyko kontaktu z ciężką chorobą zakaźną – większe. Nie należy też oczekiwać możliwości konsultacji telefonicznej. W przypadkach bezpośredniego ZAGROŻENIA ŻYCIA konieczne może być wezwanie zespołu ratownictwa medycznego (pogotowia ratunkowego). Podczas rozmowy ważne jest podanie najistotniejszych informacji (jaki jest powód wezwania, kto jest poszkodowany, kto wzywa pomocy), a także dokładne opisanie miejsca pobytu. Należy rzeczowo odpowiadać na pytania dyspozytora i zastosować się do jego zaleceń w zakresie udzielania pierwszej pomocy.
2. Nocna i świąteczna opieka zdrowotna (pomoc doraźna)
Zgłosić się tu należy w przypadku NAGŁEGO zachorowania lub znacznego pogorszenia choroby już zdiagnozowanej – gdy objawy chorobowe NIE SUGERUJĄ możliwości zagrożenia życia. Do takich sytuacji należą na przykład:
• infekcje dróg oddechowych z wysoką gorączką lub dusznością
• zaburzenia pracy serca
• niestabilne nadciśnienie tętnicze
• bóle brzucha nieustępujące mimo zastosowania leków rozkurczowych
• bóle głowy nieustępujące mimo zastosowania leków przeciwbólowych
• ból ucha nieustępujący jw.
• powtarzające się wymioty i liczne luźne stolce
• połknięcie zaokrąglonego ciała obcego
• nagłe bóle kręgosłupa, stawów i kończyn
• ból w klatce piersiowej
• utrzymujące się zatrzymanie oddawania moczu
• dolegliwości bólowe przy oddawaniu moczu
• nagle stwierdzona i powtarzająca się obecność krwi w moczu lub stolcu
• gorączka powyżej 39-40 stopni Celsjusza
• pokrzywka lub wysypka ze świądem
• nasilone zaburzenia równowagi, słuchu lub wzroku
• trwające dłużej nieprzyjmowanie płynów doustnych
• nasilone zaburzenia psychiczne
Pomoc doraźna funkcjonuje codziennie w godzinach 18:00 – 08:00 oraz całodobowo w dni wolne od pracy. Działające w okolicy placówki dostępne są na stronach internetowych lokalnego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia (nie obowiązuje rejonizacja). Zwykle mieszczą się one w szpitalach, przy czym jednostki monospecjalistyczne (np. dziecięce, ortopedyczne lub położnicze) mogą ich nie prowadzić. Na danym terenie funkcjonuje zwykle kilka ośrodków, dzięki czemu kolejki nie są tu zwykle długie, a czas oczekiwania na poradę – krótszy. Z pomocy najlepiej jest skorzystać osobiście, choć możliwe są również konsultacje telefoniczne. W przypadku obiektywnego braku możliwości dotarcia do ośrodka istnieje opcja wezwania wizyty domowej – pod warunkiem braku pacjentów wymagających bieżącej konsultacji w przychodni. Przyjazd do domu pacjenta należy zgłosić do najbliższej, rejonowej placówki pomocy doraźnej (wg informacji NFZ) i wziąć pod uwagę, że – szczególnie w okresie infekcyjnym – realizacja wizyty może nastąpić nawet po czterech godzinach.
3. Baczna obserwacja i leczenie w domu
Z oczywistych względów trudno tu podać uniwersalną i zawsze aktualną regułę odnośnie samodzielnego leczenia w domu. Intuicyjnie jednak można przyjąć, że objawy trwające od dłuższego czasu (np. sporadyczny kaszel od miesiąca) albo też bardzo krótko (np. gorączka od godziny) lub o niewielkim nasileniu (np. pojedynczy luźny stolec) nie wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Może się bowiem okazać, że są to sytuacje zasługujące na spokojną wizytę w poradni lekarza rodzinnego następnego dnia zamiast wielogodzinnego tkwienia w zatłoczonej izbie przyjęć. Bardzo korzystne jest więc przyswojenie sobie podstawowych „domowych” zasad postępowania w przypadku najczęstszych problemów – np. gorączki, infekcji gardła lub nosa, odczynów alergicznych, wymiotów, luźnych stolców, czy też zaparcia.
Niebagatelne znaczenie ma również odpowiednie zaopatrzenie domowej apteczki w dostępne bez recepty:
• leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe
• leki przeciwkaszlowe
• preparaty stosowane na wczesnym etapie przeziębienia
• krople do nosa
• elektrolity do nawadniania
• probiotyki
• środki przeczyszczające
• leki przeciwalergiczne
• żele przeciwobrzękowe
• preparaty odkażające skórę
Istotne jest także zlokalizowanie „na zapas” najbliższego ośrodka pomocy doraźnej oraz szpitalnego oddziału ratunkowego. Najważniejsze jednak wydaje się nawiązanie dobrej współpracy z lekarzem rodzinnym, którego obdarzy się zaufaniem. To właśnie on powinien być najlepiej zorientowany w sytuacji zdrowotnej pacjenta i dzięki temu najtrafniej doradzać w meandrach medycznej codzienności.
Piśmiennictwo:
Poradnik dla pacjenta (http://www.nfz-szczecin.pl/vtt5i_jak_sie_leczyc.htm)
Zdjecie ilustracyjne/Pixabay.com
