dr Sabina Zalewska
Badania populacyjne wykazują, że ponad dziewięćdziesiąt procent emerytów jest dziadkami, a połowa z nich nawet pradziadkami. Wydłużony czas życia oznacza więcej dekad aktywności i konieczność tworzenia relacji ze znacznie młodszymi osobami, zarówno z rodziny, jak i spoza niej. Starsi ludzie odczuwają większą izolację, poczucie samotności, zaniedbania oraz bezużyteczności – szczególnie w społeczeństwach, które zaadoptowały wzorzec małej, jednopokoleniowej rodziny. Obecnie uwaga badaczy skoncentrowana jest na szansach, jakie niosą za sobą zjawiska towarzyszące procesowi starzenia się społeczeństw.
Koncepcja aktywnego starzenia się, jak twierdzi dr Justyna Witkowicz, skupia się na optymalizacji szans związanych ze zdrowiem i bezpieczeństwem osób starszych tak, aby w miarę postępującego procesu starzenia pozostali produktywni dla społeczeństwa i gospodarki.
Transfery w rodzinach mają charakter nieformalny. Przedzieleni jednym pokoleniem, jak podkreśla znany pedagog Joanna Skura, dziadkowie i wnukowie mają większe szanse na wzajemne obiektywne spojrzenie. Te relacje są korzeniami tradycji, tolerancji, zrozumienia istoty człowieczeństwa, kształtowania postaw i przekazywania cennych wartości. Natomiast relacje między pokoleniem rodziców i dzieci mają podstawy biologiczne i są bardziej zależne od zmiennych prądów społeczno-obyczajowych.
Wnuki odgrywają ważną rolę w życiu małżonków, którzy zostali tylko we dwoje, podkreślają Paul i Jacqueline Chauchard. Rola dziadków, to istotne zadanie zarówno dla starzejącego się małżeństwa, jak i dla całej rodziny. Ważne jest, aby dobrze rozumieli, na czym ono ma polegać, żeby nie chcieli zastępować rodziców ani się im nie sprzeciwiali. Dziadkowie zawsze chętnie słuchają tego, co wnuki mają do powiedzenia, mogą też stać się bezstronnymi powiernikami młodych.
Kochać wnuka we właściwy sposób nie jest sprawą prostą. Babcie mają tendencję do przesady, dziadkowie zaś do zbytniej powagi. Stosunek dziadków do wnuków ma zupełnie inny charakter niż stosunek rodziców do dzieci. Dziadek czerpie wszelkie przyjemności płynące z miłości ojcowskiej, a jednocześnie pozbawiony jest ojcowskich obowiązków. Ojciec ojca jest zwykle bardziej pobłażliwy, a rozpieszczanie i przesadna troska o dziecko nie pomagają w wychowaniu, które wymaga stanowczości. Na tym tle rodzą się często konflikty pomiędzy rodzicami (dziadkami) a ich dziećmi.
W szybko zmieniającym się świecie to wnuki stają się podstawowym źródłem wiedzy o nowych technologiach. Wiele osób starszych uczy się korzystać z telefonów komórkowych, komputerów i innych gadżetów właśnie dzięki nim. Pracujące dzieci są zbyt zajęte swoimi codziennymi sprawami, nie mają czasu na rozmowę ani cierpliwości do tłumaczenia. Wolny czas, którym dysponują dziadkowie, zaangażowanie w życie rodziny i doświadczenie życiowe sprzyjają przełamywaniu barier komunikacyjnych pomiędzy nimi a najmłodszym pokoleniem. Dziadkowie często wyciszają lęki dzieci po porażkach, stwarzają atmosferę wzajemnego zrozumienia, tolerancji do świata, solidarności i lojalności z innymi członkami społeczeństwa.
W kontaktach dziadków z wnukami realizują się bardzo często przyjaźnie, partnerstwo i dialog. Dziadkowie potrafią rozładować stres i frustrację w najmłodszym pokoleniu. Nierzadko to właśnie dziadek czy babcia namawiają wnuki do wykazywania większej pewności siebie, wiary we własne siły czy motywują do pokonywania trudności.
Koncepcja wzajemnego uczenia się (transferu międzypokoleniowego) dziadków i wnuków coraz bardziej jest doceniana w środowiskach psychologów i socjologów. Jej zalety zaczynają dostrzegać także politycy i organizacje pozarządowe. Stąd coraz częściej organizowane są akcje angażujące przedstawicieli różnych pokoleń. Wymiana doświadczeń i wiedzy, to niezbywalny transfer międzypokoleniowy nie tylko w zakresie własnej rodziny, ale i całego społeczeństwa. Takie rozwiązania sprawdzają się już na całym świecie.
Autorka jest doktorem nauk społecznych, pedagogiem, psychologiem, mediatorem rodzinnym, terapeutą i trenerem Centrum Kształcenia Liderów i Wychowawców.
Zdjęcie ilustracyjne/Pexels.com
