W których gminach żyje się najlepiej?

Poznaliśmy laureatów pierwszej edycji konkursu „Samorząd PRO FAMILIA”, organizowanego przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Wśród nagrodzonych samorządów znalazły się Miejsce Piastowe, Pleszew, Boguszów-Gorce, Otwock i Katowice, natomiast wyróżnienia otrzymały Sędziszów Małopolski, Grodzisk Mazowiecki, Gdynia, Kępice i Nysa. Jakie działania podejmowane w tych gminach zadecydowały o tym, że zasłużyły one na nagrody i wyróżnienia?

Kapituła konkursu brała pod uwagę wiele czynników, spośród których można wymienić między innymi sytuację demograficzną (w tym współczynnik urodzeń i saldo migracji), zapisy prorodzinne w strategii, komunikowanie rozwiązań prorodzinnych na stronie internetowej, nieszablonowe rozwiązanie kierowane do rodzin. Wśród laureatów konkursu znalazły się gminy, które (oprócz typowych rozwiązań, takich jak organizacja opieki dla małych dzieci czy wprowadzania lokalnych kart dużej rodziny) stosowały relatywnie proste działania o charakterze promocyjnym. Wymienić tu można pakiety powitalne dla nowych mieszkańców gminy (Miejsce Piastowe) czy też „Park Pokoleń” – specjalny teren, na którym rodzice sadzą drzewka z okazji narodzin dziecka (Kępice). Wymienione gminy stosują też preferencyjną politykę mieszkaniową, ukierunkowaną na rodziny (Pleszew, Boguszów-Gorce). Dostrzeżono także ważną rolę czynników rekreacyjnych i kulturalnych w trosce o rodziny, np. w Otwocku można wypożyczyć rowery rodzinne (typu cargo) a w Katowicach organizowane są wycieczki integrujące rodziny.

Gminy te nie zostałyby laureatami konkursu, gdyby nie prowadzono w nich skutecznej polityki prorodzinnej. W Gdyni w strukturach Urzędu Miasta powołano Wydział Polityki Rodzinnej, który jest odpowiedzialny za rozpoznawanie i zaspokajanie bieżących potrzeb rodziców oraz dzieci, z kolei w Kępicach działa Centrum Inicjatyw Rodzinnych. Znaczenie rodziny w funkcjonowaniu samorządów zapisano w strategiach rozwoju wielu gmin (m.in. Sędziszów Małopolski, Boguszów-Gorce). Z kolei Grodzisk Mazowiecki i Nysa wyprzedzają działania innych samorządów, będąc prekursorami niektórych rozwiązań (np. lokalna Karta Dużej Rodziny, bon wychowawczy).

Zakończony konkurs należy ocenić pozytywnie, głównie dzięki samorządom, które zdecydowały się wysłać swoje zgłoszenie. Mimo, iż ma on znamiona rywalizacji (są wyłaniani laureaci) to należy go traktować raczej jako wymianę dobrych doświadczeń w prowadzeniu skutecznej polityki prorodzinnej. Jak ukazano powyżej czasami wystarczy wręcz symboliczny gest, by zwrócić uwagę na znaczenie rodziny w tworzeniu wspólnoty lokalnej i planowaniu rozwoju gmin. Ponadto dostrzegane i pozytywnie oceniane są inwestycje, które pozwolą utożsamiać dany obszar jako przyjazny rodzinom.

Do konkursu mogła zgłosić się każda gmina w Polsce, w jednej z pięciu kategorii (wiejska, miejsko-wiejska, miejska do 20 tys. mieszkańców, miejska od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców, miejska powyżej 100 tys. mieszkańców). Na podstawie punktów ze specjalnie przygotowanej ankiety po 10 gmin w każdej kategorii zakwalifikowano do II etapu konkursu, a następnie pięcioosobowa kapituła przedstawiła po trzy gminy w każdej grupie do nagrody. Ostateczna decyzję o laureatach podjęła minister Marlena Maląg w porozumieniu z pełnomocnikiem rządu do spraw polityki demograficznej Barbarą Sochą.