Seniorzy - dar dla rodziny

Anna Maria Dubaj

Polska jest jednym z krajów, w których odsetek osób starszych jest coraz wyższy. W roku 2002 osób po sześćdziesiątym roku życia było około 17 procent, a powyżej sześćdziesiątego piątego roku życia 12,75 procent społeczeństwa jest opieka nad ludźmi starszymi, chorymi i słabszymi, a nie utrudnianie im, już i tak niełatwego, życia. Człowiek taki potrzebuje mieć zapewnioną ciągłość realizowania swoich potrzeb i poczucia własnej godności.

Niewątpliwie czas ten wnosi w życie człowieka nowe wartości, daje poczucie spełnienia i zadowolenia z życia, swego rodzaju satysfakcji z założenia rodziny, posiadania dzieci i wnuków. Starość może być czasem kreacji i wolności. Mówiąc o niej w aspekcie pozytywnym, możemy wskazać kilka postaw ludzi starszych preferujących tzw. koncepcję pozytywnego starzenia się, którą opisuje Robert D. Hill. Termin „pozytywne starzenie się” dotyczy człowieka wykorzystującego dostępne mu zasoby w celu zoptymalizowania doświadczenia starzenia się. Autor wymienia cztery cechy dobrego starzenia się: człowiek mobilizuje posiadane zasoby, aby radzić sobie ze związanym z wiekiem pogarszaniem się stanu zdrowia; człowiek dokonuje wyborów dotyczących stylu życia, aby zachować dobrostan psychiczny; człowiek dba o elastyczność przez całe życie; człowiek skupia się na pozytywnych stronach życia, a nie na problemach i trudnościach związanych z zaawansowanym wiekiem.

Proces starzenia się głównie jednak piętrzy przed człowiekiem rozmaite trudy, zarówno w sferze fizycznej, psychicznej, jak i społecznej. Starszy człowiek potrzebuje wykazywać się codzienną umiejętnością radzenia sobie z wieloma przeszkodami, dlatego dbałość nas wszystkich o kondycję tego najsłabszego jego ogniwa jest informacją o naszej mądrości jako społeczeństwa.

Adam A. Zych za jedno z ważniejszych zadań egzystencjalnych każdego człowieka uznaje wypracowanie w trakcie życia własnej, niepowtarzalnej postawy psychicznej wobec etapu starości.

Relacja między rodziną a ludźmi starszymi winniśmy zobaczyć jako szczególną wymianę darów między pokoleniami. Z jednej strony, seniorzy często potrzebują pomocy ze strony swoich dzieci, z drugiej zaś, konieczne jest pamiętanie o tym, jak cenny wkład te osoby wnoszą w życie rodzinne. Osoby starsze, z racji długich lat życia i olbrzymiego, bezcennego doświadczenia, mają możliwość spoglądania z dystansem na wartości, jakie preferuje współczesny świat. W czasach, kiedy rządzi materializm, wydajność i użyteczność, czerpanie od osoby starszej jej mądrości i wiedzy jest predyktorem pomyślności przyszłych pokoleń. „Ludzie starsi mogą nieraz służyć swoją dyskretną i serdeczną życzliwością, mądrością, wyrozumiałością, cierpliwością, dobrą radą, a zwłaszcza wiarą i modlitwą” (Jan Paweł II, 2002). Warto na podsumowanie przywołać znamienitego Konfucjusza, który w swoich dziełach szczegółowo opisał sposób traktowania osób starszych. Nakazywał taką opiekę nad starzejącymi się rodzicami, która nie niesie niepokoju, lecz przeciwnie, daje spokój i zadowolenie. Nawet posiłki powinny być przygotowywane według gustów staruszków. Zalecenia obejmowały także sposób ekspresji werbalnej. W krajach Azji do dziś powszechne jest używanie języka honoratywnego w relacjach z osobami starszymi i zajmującymi wyższą pozycję społeczną lub piastującymi godności państwowe. W ten sposób język stał się nie tylko narzędziem komunikacji międzyludzkiej, lecz także formą sytuowania człowieka we właściwym dla niego miejscu w strukturze społecznej.