Uczniowski makijaż i fryzura pod okiem nauczycieli i pod lupą przepisów?

 

Stare zapisy dotyczące estetycznego wyglądu zostały zniesione po nowelizacji w 2016 roku. Powodem takiej decyzji władz oświatowych był brak możliwości precyzyjnego określenia tych wymogów, aby dało się je skutecznie wyegzekwować. O regulacjach dotyczących szkolnego stroju pisaliśmy TUTAJ. Wciąż jednak zdarzają się szkolne regulaminy, które zawierają zbyt ogólne i pozwalające na szeroką interpretację zapisy dotyczące stroju uczniów.

 

 

Przez strój w szkole rozumiemy np. mundurek szkolny, czy określony rodzaj ubioru obowiązujący podczas uroczystości np. strój galowy. Dużym naruszeniem jest jednak stosowanie wybranych przepisów dotyczących strojów do jednej płci lub praktykowanie niemających racjonalnego uzasadnienia zasad np. noszenie rajstop w określonym kolorze, lub zakaz noszenia ubrań charakterystycznych dla różnych młodzieżowych subkultur.

 

Czy jednak w świetle obowiązujących przepisów nauczyciel może nakazać młodej osobie zmianę wyglądu – np. zmycie makijażu, albo zmianę fryzury czy usuniecie (albo zakrycie) tatuaży? Odpowiedź znajduje się w przepisach prawnych, które wymagają, by statut szkoły był zgodny z przepisami ustawy Prawo oświatowe. Kwestie wyglądu ucznia w szkole wyjaśnia artykuł 99 tego prawa. Wynika z niego, że szkoła może ingerować w ubiór uczniów.

 

 

 

- właściwego zachowania podczas zajęć edukacyjnych;
- usprawiedliwiania, w określonym terminie i formie, nieobecności na zajęciach edukacyjnych, w tym formy usprawiedliwiania nieobecności przez osoby pełnoletnie;
- przestrzegania zasad ubierania się uczniów na terenie szkoły lub noszenia na terenie szkoły jednolitego stroju — w przypadku, o którym mowa w art. 100;
- przestrzegania warunków wnoszenia i korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych na terenie szkoły;
- właściwego zachowania wobec nauczycieli i innych pracowników szkoły oraz pozostałych uczniów.

 

Makijaż i fryzura są elementami wyglądu ucznia, o którym nie może decydować placówka edukacyjna. Z art. 99 ustawy o Prawie oświatowym jasno wynika, że szkoła nie może regulować niczego poza ubiorem i pewnymi zachowaniami uczniów w szkole. Decydowanie o twarzy ucznia, makijażu czy fryzurze wykracza poza kompetencje nauczyciela.

 

 

Według specjalistów od prawa nauczycielowi nie wolno m.in.:

 

- nakazać zmycia makijażu,
- przeszukać plecak,
- czytać korespondencję uczniów, np. SMS-y,
- krzyczeć na uczniów,
- wyrzucać z sali lub nie wpuszczać ucznia do klasy, kiedy się spóźnił.

 

Dyskusje na temat wychowawczej roli szkoły i pedagogów nie ustają, zwłaszcza, że w ostatnich latach nastąpiło ograniczenie wielu kompetencji wychowawczych nauczycieli i przeniesienie ich na rodziców. Nie zawsze konsekwencje tej zmiany są dobre, wszak szkoła, biorąc pod uwagę wielowiekową już tradycję, to nie tylko placówka edukacyjna, ale i wychowawcza. Funkcja wychowawcza szkoły powinna wspierać wychowanie dziecka przez rodziców, co obecnie jest bardzo ograniczone.

 

 

Statut szkoły to najważniejszy akt wewnętrzny w danej placówce, jednak podlega jednak nadrzędnym przepisom. Według art. 98 Ustawy Prawo oświatowe statut zawiera m.in.:

 

- informacje o organach szkoły i ich szczegółowych kompetencjach,
- zakres zadań nauczycieli, w tym nauczyciela wychowawcy i nauczyciela bibliotekarza, oraz innych pracowników szkoły,
- prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły, a także tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia,
- rodzaje kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary.

 

Statut jest informacją publiczną i powinien być jawny. W większości szkół można go znaleźć na stronie internetowej szkoły lub pobrać z sekretariatu. To dokument, do którego należy zajrzeć w pierwszej kolejności, kiedy pojawiają się wątpliwości dotyczące np. zasad oceniania. Jednocześnie warto zaznaczyć, że nad statutem szkoły stoją akty nadrzędne, w tym Prawo oświatowe czy w końcu — najważniejszy — Konstytucja RP.

 

 

Uczniowie i rodzice odnoszący się do problemu wyglądu w szkole w większości uważają, że nakazanie zmycia makijażu nie powinno mieć miejsca. Podnoszą, chociażby aspekt praktyczny takiej sytuacji, np. techniczne trudności związane z usunięciem makijażu w szkole (sama woda i mydło nie wystarczą). Jednocześnie sporo osób zaznacza, że dobrze byłoby zachować jakiś złoty środek pomiędzy swobodą wizerunku młodzieży a zasadami szkolnymi. Niektórzy mówią o ograniczonych kompetencjach wychowawczych nauczycieli.

 

 

Jedni podkreślają, że młodzież ubiera się i maluje przesadnie, obscenicznie i dozwolony powinien być tylko delikatny makijaż. Pojawiają się też opinie, że taki problem w szkołach nie istnieje lub jest marginalny. Większość młodych ludzi ubiera się do szkoły „normalnie”, nie widać by ktoś specjalnie wychodził poza normy, tak samo, jeśli chodzi o makijaż – twierdzą liczni zainteresowani tematem.

 

Inni szukają rozwiązań stojących w zgodzie z prawami dziecka. Sugerują, że ważniejsze jest to, co uczeń ma w głowie, a nie na głowie, czy na twarzy. Podpowiadają, by np. w ramach godziny wychowawczej dla dziewcząt (czy tylko?) przeprowadzić spotkania edukacyjne z makijażystką, wizażystką, które wytłumaczą na czym polega makijaż.

 

Temat wyglądu uczniów w szkole oraz ich praw i obowiązków wzbudza spore emocje i prowokuje do podjęcia dyskusji na temat roli wychowawczej szkoły w życiu dzieci, obowiązków uczniów oraz komunikacji pomiędzy rodzicami a szkołą.