Syndrom pustego gniazda, czyli tożsamość w nowej sytuacji rodzinnej

obraz9383dr Sabina Zalewska

Syndrom pustego gniazda, to reakcja rodziców na opuszczenie przez ich dzieci rodzinnego domu. Małżonkowie muszą sprostać wówczas nowym wyzwaniom: uporać się z sytuacją odłączenia się od dzieci oraz z prawdopodobnym wzrostem wzajemnej bliskości, która pociąga za sobą możliwość pojawienia się nadmiernych wzajemnych oczekiwań.

Zadanie, przed jakim staje współczesne małżeństwo w tym okresie, zdaniem profesor Mirosławy Nowak-Dziemianowicz, związane jest z budowaniem własnej refleksyjnej tożsamości w perspektywie całego życia. Rodzina, małżeństwo stają się okazją, warunkiem czy też kontekstem, w którym proces ten się odbywa. Jego efekt jest zawsze subiektywną odpowiedzią jednostki na stale ponawiane pytanie: „kim jestem?”, „co się ze mną dzieje?”. Taki współmałżonek sam decyduje o tym, czy jego relacje z innymi warte są podtrzymywania, czy są satysfakcjonujące, czy zapewniają rozwój. Relacje rodzice – dzieci są zróżnicowane i dynamiczne. Kontakty między rodzicami i dziećmi są kontaktami, w których więzi bez przerwy należy na nowo odcinać. Przez podobny proces zachowań związanych z opuszczeniem przechodzili również ich rodzicie.

W języku codziennym, na co wskazuje znany socjolog Anthony Giddens, jeżeli mówimy o procesach zostawiania rodziców przez dzieci, to mamy przede wszystkim na myśli ludzi młodych, którzy wyprowadzają się z domu rodzinnego i podejmują samodzielne życie. W procesie rozwiązania więzi w wieku młodzieńczym chodzi raczej o proces odcinania się dzieci od rodziców. Rodzice natomiast uczą się w tym czasie poszukiwania nowych rozwiązań. Procesy związane z pozostawieniem zaczynają się dużo wcześniej i towarzyszą wszystkim związkom rodzice – dzieci (zaangażowanie, porzucenie, ponowne zaangażowanie – czasami nawet na całkiem nowej płaszczyźnie). Są to podstawowe rytmy, nieodłączne w każdej ludzkiej relacji.

By znaleźć własną tożsamość, rodzice muszą skonfrontować się z własnymi rodzicami, podkreśla profesor Mirosława Nowak-Dziemianowicz. Jeżeli ta konfrontacja nie znalazła miejsca w okresie młodzieńczym, to problemy, które ma się z dziećmi, z reguły będą przenoszone na partnera i dodatkowo będą utrudniać relacje w związku. Do tych ogólnych problemów między rodzicami i dziećmi, które zachodzą w procesie opuszczania gniazda i z którymi się walczy, dochodzą jeszcze osobiste problemy między nimi, wynikające ze wspólnej historii życiowej. Nierzadko te problemy, które nie zostały rozwiązane w relacjach rodziców z dziećmi i które w ogóle nie są uświadomione, powtarzają się w następnej generacji. Praca nad opuszczeniem może być wykonana tylko wtedy, gdy jest wykształcone indywidualne „ja”, na podstawie którego można się na nowo zorganizować. Rodzice z zapożyczoną tożsamością – oznacza to zazwyczaj tożsamość związaną z odgrywaniem roli, której wymaga społeczeństwo – mają przeważnie strukturę depresyjną. Swoje życie poświęcają komuś innemu, oczekują potwierdzenia i wyrazów szacunku przede wszystkim od innych ludzi, widzą się wyłącznie w lustrze innych ludzi i nie czują, że czasami ich odbicie jest zniekształcone. Tacy rodzice mają problemy z przejściem przez proces smutku związanego z odejściem z domu dorastających dzieci, ponieważ z tą problematyką wiąże się problem tożsamości: rola matki i ojca straciła już swoją treść i swój cel.

Dla rodziców i ich dorastających dzieci głównym zadaniem jest w tym okresie nauczenie się wzajemnego opuszczania, aby odnaleźć się w nowej sytuacji, zbudować nowe relacje rodzinne, a przede wszystkim, by stworzyć na nowo własną tożsamość, warunkującą i akceptującą te zmiany. Teoria rodziny, przyjęta w pracy, to teoria interakcjonizmu. Traktuje ona rodzinę jako system lub łańcuch wzajemnych interakcji. Są to relacje rodzic – dziecko, rodzic – rodzic. W okresie, gdy małżonkowie zostają sami, zmieniają się ich wzajemne interakcje.


Autorka jest doktorem nauk społecznych, pedagogiem, psychologiem, mediatorem rodzinnym, terapeutą i trenerem Centrum Kształcenia Liderów i Wychowawców.


Zdjęcie ilustracyjne/Pexels.com

banner rodzina na antenie

 

Fixed Bottom Toolbar