Zakaz wystawiania jasełek w szkołach, dzielenia się opłatkiem czy śpiewania kolęd jest bezprawny - możliwa bezpłatna pomoc prawna dla rodziców

Docierają do nas informacje, że w niektórych szkołach czy przedszkolach zdarza się, że pojedynczy rodzice czy nauczyciele (niekiedy radni) protestują przeciwko wystawianiu przez dzieci jasełek, ubieraniu choinki, śpiewaniu kolęd czy dzieleniu się opłatkiem. Innymi słowy przeciwko kultywowaniu bożonarodzeniowych zwyczajów głęboko zakorzenionych w polskiej tradycji. Tymczasem z ekspertyz prawnych przeprowadzonych przez Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris jasno wynika, że domaganie się usunięcia tego typu praktyk ze szkół i przedszkoli jest niezgodne z obowiązującym w Polsce prawem.

„Przepisy polskiego prawa, które dotyczą systemu edukacji, jasno określają cele oświaty – tłumaczy Ordo Iuris. - Zgodnie z preambułą Prawa oświatowego z 2016 r. odbywające się w szkole oraz przedszkolu nauczanie i wychowanie ma respektować chrześcijański system wartości i służyć rozwijaniu poczucia poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, którego integralnym elementem są jasełka i kolędy oraz uroczyste obchodzenie m.in. Świąt Bożego Narodzenia. Wątpliwości w tym zakresie nie pozostawia Konstytucja RP, która przypomina, że polska kultura jest zakorzeniona w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu oraz zobowiązuje Rzeczpospolitą Polską – czyli wszystkie instytucje państwa i samorządu – w art. 5 do stania na straży dziedzictwa narodowego.

Ponadto, zgodnie z art. 13 ustawy o systemie oświaty, na szkole i placówkach publicznych ciąży obowiązek umożliwienia uczniom podtrzymywania ich tożsamości narodowej i religijnej, a więc także polskiej i katolickiej. Jednym ze sposobów wywiązywania się z tego zadania jest wystawianie jasełek, śpiewanie kolęd oraz kultywowanie innych zwyczajów związanych ze Świętami Bożego Narodzenia.

Obecność choinki, kolęd i jasełek w szkole jest także przejawem realizacji prawa rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z przekonaniami religijnymi i moralnymi oraz jednym ze sposobów korzystania z wolności religii (art. 48 i 53 Konstytucji). Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 20 kwietnia 1993 r. wyraźnie stwierdził, że odmawianie modlitwy w szkole jest wypełnieniem konstytucyjnego prawa do swobody praktykowania religii, a uniemożliwienie tego typu praktyk stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady wolności wyznania. Analogicznie należy ocenić zakaz przygotowania jasełek czy śpiewania kolęd podczas szkolnej akademii z powodu ich niewątpliwe religijnego charakteru (co w niczym nie umniejsza ich kulturowego znaczenia). Art. 53 ust. 6 Konstytucji wyraźnie zabrania zmuszania do nieuczestniczenia w praktykach religijnych, co obejmuje również przedstawienia o charakterze kulturowo-religijnym. Z kolei Sąd Najwyższy w wyroku z 20 września 2013 r. zauważył, że osoba deklarująca się jako niewierząca nie może oczekiwać, że nie będzie miała kontaktu z osobami wierzącymi, ich praktykami i symbolami religijnymi, bo byłoby to równoznaczne z ograniczeniem swobody sumienia osób wierzących.

„Najczęściej przeciwnicy jasełek czy szerzej symboliki bożonarodzeniowej w placówkach oświatowych podnoszą zarzut, że szkoła jest świecka. Tyle tylko że w polskim prawie takiego przepisu nie ma. Był w PRL, ale w styczniu 1991 r. Trybunał Konstytucyjny uznał przepis o świeckości szkoły za sprzeczny z zasadą demokratycznego państwa prawnego i po kilku miesiącach został uchylony. Współcześnie obowiązki i cele szkoły określają ustawy, które zaliczają do nich edukację w zakresie wiedzy o kulturze narodowej. Obowiązkiem szkoły jest uczyć o polskich tradycjach kulturowych, a nie je redefiniować” – zaznacza dr Marcin Olszówka, ekspert Instytutu Ordo Iuris”.

Co istotne, jeśli w jakiejś szkole bądź przedszkolu rodzice zetkną się z zakazem tego typu praktyk związanych ze Świętami Bożego Narodzenia, mogą zwrócić się do Ordo Iuris, gdzie otrzymają bezpłatną pomoc prawną. Można się kontaktować mailowo: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Z całą opinią prawną o zgodności z prawem wystawiania jasełek i śpiewania kolęd w szkole i przedszkolu można zapoznać się tutaj. Natomiast tutaj dostępna jest opinia prawna w sprawie konstytucyjnej i ustawowej ochrony prawa do organizacji spotkań świątecznych w formie „Wigilii” oraz jasełek w szkołach publicznych.