Media społecznościowe wpływają na wybory młodych użytkowników

 

Nieco inny problem występuje w sferze społecznej. Dzięki zglobalizowanej wymianie myśli i poglądów, media społecznościowe z jednej strony umożliwiają użytkownikom aktywne uczestnictwo w życiu społecznym, z drugiej dokonują manipulacji w doborze treści, które ci użytkownicy generują.

 

 

Obecne czasy często są określane mianem rewolucji cyfrowej. Współczesność charakteryzuje się wyjątkowo dynamicznym postępem technologicznym, a cyfryzacja wielu dziedzin życia codziennego – nasilona pandemią Covid-19 – sprawiła, że nowe rozwiązania technologiczne w postaci różnorodnych aplikacji zyskują coraz liczniejsze grono użytkowników. Tworzą oni własne treści i wyznaczają nowe trendy, niejednokrotnie wpływając na pozostałych członków społeczności danej aplikacji, zarówno prowadzących aktywną działalność, jak i biernych.

W ciągu ostatnich 15 lat w przestrzeni Internetu funkcjonowało wiele portali społecznościowych, które nierzadko odnosiły sukcesy (np. polskie portale NaszaKlasa czy Grono), jednak przegrały one w starciu z konkurencyjnym amerykańskim gigantem, jakim okazał się Facebook.

Według danych opublikowanych przez Meta Investor Relations, we wrześniu 2021 roku liczba aktywnych użytkowników dziennie tego portalu wynosiła średnio 1,93 mld, natomiast liczba aktywnych użytkowników miesięcznych – 2,91 mld.

 

 

Większość powszechnie znanych obecnie portali społecznościowych wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych. Do innych aplikacji, które również mogą się poszczycić globalnymi zasięgami należą m.in. WhatsApp (2 mld aktywnych użytkowników w październiku 2021 roku), YouTube (2,29 mld aktywnych użytkowników w październiku 2021 roku), Instagram (1,39 mld aktywnych użytkowników w październiku 2021 roku), Snapchat (538 mln aktywnych użytkowników w październiku 2021 roku), Twitter (436 mln aktywnych użytkowników w październiku 2021 roku).

 

Kolejnym istotnym graczem mediów społecznościowych są Chiny. To stąd pochodzą znane aplikacje, takie jak WeChat (1,25 mld aktywnych użytkowników w październiku 2021 roku) i QQ (591 mln aktywnych użytkowników w październiku 2021 roku). Aplikacją najczęściej pobieraną w 2021 roku i najpopularniejszą w szczególności wśród młodych odbiorców jest jednak TikTok, który osiągnął ogólną liczbę pobrań się na poziomie ponad 3 mld.

 

Nowe technologie, których efektem jest stały rozwój mediów społecznościowych, dały nowe możliwości uczestnikom życia publicznego. Nie tylko ułatwiają one komunikację i dostarczają rozrywkę, ale również umożliwiają wymianę poglądów, ocen, komentowanie wydarzeń oraz szeroko pojętą autopromocję i promocję wszelkich treści i towarów (np. poprzez tzw. influencerów). Autopromocja i budowanie wizerunku to już nie tylko domena celebrytów, ale też polityków.

 

Już od kilkunastu lat obywatele państw doświadczają wpływów takich serwisów, jak Facebook i Twitter, których znaczenie w świecie polityki dynamicznie wzrasta, dając politykom oraz aktywistom możliwości relacjonowania bieżących wydarzeń.

 

 

Funkcjonowanie w sferze internetowo-społecznej osób decydujących o naszej rzeczywistości (działaczy społecznych, polityków, ekspertów, doradców i lobbystów) pozwala im przede wszystkim na kreowanie swojego wizerunku oraz sprawianie wrażenia dostępniejszych, wskutek umożliwienia swoim zwolennikom (wyborcom) nawiązywania konwersacji czy reagowania na wrzucane treści.

 

Odbiorcy mogą obserwować nie tylko ich zawodowe dokonania, ale również są niejako świadkami wydarzeń z ich życia prywatnego, co w zamyśle ma ocieplić ich wizerunek. Odbiorcy często jednak zapominają, iż oglądane przez nich ujęcia są niejednokrotnie starannie wyreżyserowane w celu dotarcia do potencjalnego elektoratu.

 

Rolę, jaką mogą odegrać media społecznościowe w procesie kreowania sceny politycznej, obrazuje skuteczna, bo zakończona zwycięstwem, kampania wyborcza Baracka Obamy z 2008 roku (Facebook) oraz wybory w USA z 2020 roku, czyli starcie Donald Trump – Joe Biden (TikTok). Od wykorzystywania tej ostatniej platformy społecznościowej nie stronią też polscy działacze polityczni.

 

 

Działalność publiczna (także polityczna) w sieci nie była zjawiskiem wyjątkowym; działacze i politycy już wcześniej korzystali z możliwości, które daje Internet, jednak ówczesna kampania wyborcza – w szczególności w odniesieniu do młodych Amerykanów – ukazała siłę mediów społecznościowych, które przyczyniły się do zwiększenia bezpośredniego zaangażowania uczestników w wydarzenia polityczne.

 

Rozwój mediów społecznościowych dał szansę do prezentowania swoich poglądów oraz działań szerszej grupie, nie ograniczając jej wyłącznie do polityków i aktywistów. Społeczeństwo obywatelskie w rozwoju historycznym ściśle związane było z ewolucją mediów – najpierw prasy, potem radia i telewizji, analogicznie wie, za kolejny czynniki wpływający na społeczeństwo obywatelskie należy uznać media społecznościowe. Dały one użytkownikom Internetu możliwość szybkiego komentowania i reagowania na działania rządzących, co wynika przede wszystkim z łatwiejszego dostępu do informacji, dając tym samym pole do rozwoju dyskursu politycznego wśród różnych grup społecznych.

 

TikTok jest chińską aplikacją, z której korzystają przede wszystkim młodzi ludzie. Aż 69 proc. użytkowników stanowią osoby między 13. a 24. rokiem życia, a więc przedstawiciele tzw. Pokolenia Z. Są to osoby dorastające w otoczeniu dynamicznie rozwijających się i kolejno wprowadzanych nowych technologii, dlatego też uważa się ich za najbardziej zdigitalizowaną grupę.

 

 

Działanie TikToka polega przede wszystkim na publikowaniu przez użytkowników krótkich materiałów wideo. Aplikacja może pochwalić się szybko rosnącymi zasięgami. 27 września 2021 roku TikTok ogłosił, że zgromadził miliard aktywnych użytkowników.

 

Dla porównania terytorium Unii Europejskiej zamieszkuje ponad 447 mln osób, a obszar Stanów Zjednoczonych ponad 337 mln.

 

Warto zaznaczyć, że w 2020 roku liczba aktywnych użytkowników wynosiła 700 mln osób. Za popularnością TikToka stoi kilka czynników. Dzisiejsze społeczeństwo – w szczególności młode osoby – są przebodźcowane ilością dostępnych w Internecie informacji, efektem czego coraz częściej w omawianej grupie występują problemy z koncentracją i dłuższym utrzymaniem uwagi.

 

Niejednokrotnie współcześni czytelnicy mają problem z przeczytaniem całości książki, artykułu, czy obejrzeniem dłużej produkcji filmowej. TikTok daje rozwiązanie – krótkie, kilkusekundowe i łatwo przewijane (za pomocą jedynie ruchu palca) filmy, zazwyczaj przypominające teledyski.

 

Bez wątpienia za sukcesem aplikacji stoi algorytm rekomendacji, który dostosowuje propozycje treści do każdego użytkownika po przeanalizowaniu jego dotychczasowych wyborów. Wykorzystywany system uczenia maszynowego (ang. machine learning) identyfikuje i przewiduje treści, które mogą przypaść do gustu odbiorcy. W przeciwieństwie do algorytmów innych aplikacji, TikTok śledzi nie tylko wybory, ale też to, po jakim czasie wideo zostanie przełączone, ile razy się zapętli, oraz czy odbiorcę zainteresuje konkretny efekt, czy też dźwięk.

 

 

Najczęstszymi formami filmów publikowanych w aplikacji TikTok są występy komediowe, tutoriale, relacje na żywo oraz wideo typu lip sync, twórcy, których poruszają ustami symultanicznie do tekstu piosenki. Ich celem jest dostarczenie odbiorcom rozrywki. Oprócz powyższych, swoją popularność zdobyły treści o charakterze politycznym. Część młodych użytkowników zaczęła traktować aplikację jako platformę do szerzenia i dzielenia się swoimi poglądami. Swoje profile – w zamiarze dotarcia do dzieci i młodzieży – utworzyli także niektórzy działacze społeczni i politycy.

 

Ma to im w konsekwencji umożliwić pozytywne zapamiętanie, a w przyszłości uzyskanie większej liczby głosów podczas wyborów tak na poziomie lokalnym, jak i państwowym.

 

Mimo młodego wieku, osoby nieposiadające jeszcze praw wyborczych niejednokrotnie udzielają się w sieci na tematy polityczne, gospodarcze i społeczne, wykorzystując w komunikacji formy obce lub niezrozumiałe starszym pokoleniom, przede wszystkim memy i gify.

 

Aplikacje typu TikTok dają ujście politycznej ekspresji młodzieży i umożliwiają prowadzenie dyskusji. Publikowane treści bywają niepokojące ze względu na ich bezkrytyczny charakter – zauważają analizujący zagadnienie specjaliści.

 

 

Publikowane analizy – tj. przekazywane w ramach wideo informacje, zaczerpnięte często jedynie z nośnych nagłówków, tzw. clickbaitów – zawierają pogardliwy, czasem wręcz obraźliwy komentarz.

 

Polityczny kontent TikToka zyskał na popularności szczególnie w Stanach Zjednoczony podczas wyborów prezydenckich w 2020 roku. W tamtym czasie powstały konta wpierające wybór jednego (D. Trumpa) lub drugiego (J. Bidena) kandydata na prezydenta USA, mające wielomilionową publiczność i użytkowników.

 

Zadaniem powstałych profili było publikowanie materiałów, które docelowo miały dotrzeć do jak najszerszego grona młodych odbiorców, zachęcając ich tym samym do oddania głosów odpowiednio na Donalda Trumpa i Joe Bidena. Pod koniec października 2021 roku jedno z kont konto (Republican Hype House) zostało zablokowane za rozpowszechnianie dezinformacji.

 

W przypadku politycznego kontentu algorytm wzmacnia zjawisko tzw. bańki informacyjnej, w której zwolennikom jednej strony sceny politycznej są sugerowane treści odpowiadające danym przekonaniom.

 

W związku z powyższym użytkownicy o lewicowych poglądach bez trudu mogą zapoznawać się z wideoklipami twórców o podobnych wartościach, zaś zwolennikom prawej strony sceny politycznej proponowane są treści prawicowe.

 

 

Zjawisko to prowadzi do polaryzacji społecznej. Warto zauważyć, że TikTok nie tylko sugeruje treści twórców o zbliżonych poglądach, ale także proponuje ich radykalniejsze odsłony, co może stanowić zagrożenie, w szczególności biorąc pod uwagę fakt, iż użytkownikami są przede wszystkim osoby młode, które dopiero kształtują swój światopogląd oraz przekonania polityczne.

 

Ta cecha odbiła się już tragicznie na małoletnich uczestnikach tzw. blackout challange, czyli „zabawy” w podduszanie” na czas. Zmarło kilku nastolatków, a rodzice niektórych wytoczyli właścicielom TikToka proces, o przyczynienie się do śmierci dzieci. Pisaliśmy o tym w artykule „TikTok pozwany przez rodziców”.

Chiński właściciel aplikacji zmaga się też z innymi problemami. Ma wytoczony proces o kradzież danych nieletnich użytkowników oraz próby, dotąd nieskuteczne, prawnej blokady portalu w USA.

 

 

 

Media społecznościowe (w postaci m.in. omawianego tu TikToka) są idealną platformą do szerzenia populizmu. Publikowane nagrania wideo poruszają problemy, z którymi na co dzień mierzy się ludność, wykorzystując do tego język właściwy dla danych grup użytkowników. Poruszane w nich kwestie są jednak przedstawiane na ogół w sposób powierzchowny, niezawierający dogłębnej analizy zagadnienia.

W czerwcu 2020 roku rząd Indii zdecydował się zablokować niektóre chińskie aplikacje, w tym TikToka. Jako powód blokady podano naruszenie suwerenności i integralności Indii, bezpieczeństwo państwa i jego porządek publiczny.

 

Korzyści płynące z wykorzystania aplikacji społecznościowych zaczęli dostrzegać kolejni politycy. Niektórzy z nich prowadzą własne konta, licząc na zdobycie sympatii młodych użytkowników, którzy za kilka lat zostaną częścią ich elektoratu.