Więcej dni wolnych dla rodziców – zmiany w Kodeksie pracy już od sierpnia

 

Zmiany są podyktowane koniecznością dostosowania polskich przepisów do wymagań unijnych. Chodzi o wykonanie Dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w UE oraz równowagi między życiem zawodowym i prywatnym rodziców lub opiekunów (tzw. dyrektywa work-life-balance), która zostały przyjęte w czerwcu 2019 r. Nowe przepisy mają m.in. zachęcić rodziców do równiejszego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi.

 

 

Nowe regulacje będą dotyczyć tak pracowników, jak i pracodawców. Przewidziane są następujące zmiany:

 

1. Nowy urlop – opiekuńczy
2. Możliwość zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej
3. Wydłużenie urlopu rodzicielskiego
4. Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego
5. Rozszerzenie ochrony wynikającej ze stosunku pracy
6. Elastyczna organizacja pracy dla rodziców dzieci do 8 lat
7. Możliwość pracy zdalnej po uzgodnieniach z pracodawcą.

 

To 5 dodatkowych dni wolnych w roku w cel zapewnienia opieki członkowi rodziny (syn, córka, matka, ojciec lub małżonek/małżonka), albo osobie pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, a wymagającej znacznej opieki lub wsparcia z powodu ważnych względów medycznych. Nowy urlop ma być bezpłatny - za czas przebywania w domu pracownik nie otrzyma wynagrodzenia. Niektórzy specjaliści twierdzą, że jest to zasada sprzeczna z unijną dyrektywą, która zakłada odpłatność tego urlopu na poziomie przynajmniej wynagrodzenia chorobowego.

 

 

Dni wolne wliczą się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

 

Urlop ma być udzielany na wniosek pracownika, który powinien zostać złożony w formie papierowej lub elektronicznej, w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.

 

Kolejną nowością w Kodeksie pracy jest możliwość zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych np. chorobą lub wypadkiem. Pracownikowi przysługuje w takim przypadku 2 dni albo 16 godzin wolnych w roku kalendarzowym. Będzie on mógł skorzystać z tego zwolnienia w razie niezbędnej, natychmiastowej konieczności obecności gdzie indziej (tzn. poza miejscem pracy).

 

 

Za czas zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej pracownik zachowa prawo do 50 proc. wynagrodzenia obliczanego jak pensja za czas urlopu wypoczynkowego.

 

Obecnie obowiązujący urlop rodzicielski wynoszący 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka i 34 tygodnie w przypadku ciąży mnogiej zostanie wydłużony odpowiednio do 41 i 43 tygodni.

 

Każdy z rodziców będzie miał również zagwarantowane 9 tygodni urlopu, który nie będzie mógł być przeniesiony na drugiego rodzica. Po zmianach prawo do urlopu rodzicielskiego ma być indywidualnym prawem dla każdego z rodziców. Nie będzie uzależnione od wykorzystania urlopu macierzyńskiego przez matkę dziecka.

 

 

Ponadto nowe przepisy wprowadzą 12-miesięczny okres na skorzystanie z urlopu ojcowskiego. Aktualnie ojcowie mają prawo do wykorzystania urlopu ojcowskiego przez 24 miesiące od dnia urodzenia dziecka.

 

Nastąpi zwiększenie wysokości zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego i ustalenie go na poziomie 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

 

Obecnie wypłacany jest w wysokości 100 proc. podstawy zasiłku za pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego i 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku za pozostałą cześć tego urlopu, co oznacza, iż obecnie zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosi średnio 67,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

 

 

W razie złożenia wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego w terminie nie później niż 21 dni po porodzie, „miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wyniesie 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku".

 

Zostanie rozszerzony zakres ochrony stosunku pracy, polegający na zakazie zakaz prowadzenia przygotowań dotyczących zamiaru rozwiązania stosunku pracy z pracownicami w ciąży, pracownikami, którzy wystąpili z wnioskiem o udzielenie części urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, albo jego części oraz urlopu rodzicielskiego, albo jego części oraz z pracownikami, którzy złożyli do pracodawcy wniosek o elastyczną organizację pracy od dnia złożenia wniosku.

 

 

 

Kolejna ze zmian w Kodeksie pracy zakłada wprowadzenie elastycznej pracy m.in. dla rodziców dzieci do 8 lat. O przyczynach odmowy dotyczącej np. udzielenia pracy zdalnej lub zgody na indywidualny czas pracy pracodawca będzie musiał pisemnie poinformować pracownika. Obecnie nie ma on takiego obowiązku.

 

 

- telepracę;
- system czasu pracy w rozumieniu Kodeksu pracy, (czyli system przerywanego czasu pracy, skróconego tygodnia pracy czy przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy);
- rozkłady czasu pracy lub indywidualny rozkład czasu pracy;
- obniżenie wymiaru czasu pracy.

 

Po wprowadzeniu nowego przepisu pracodawca nie będzie mógł zlecać – bez zgody pracownika – pracy w nocy, delegacji czy pracy w godzinach nadliczbowych pracownikom, którzy opiekują się dzieckiem do lat 8. Dziś ta granica to wiek 4 lat.

 

 

Zgodnie z projektowanymi przepisami wydłużeniu z 4. do 8. roku życia dziecka ulegnie także okres, do ukończenia którego pracodawca może polecać pracownikowi – tylko za jego zgodą – pracę w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej, zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy.

 

Projekt przewiduje też szereg regulacji dotyczących pracy zdalnej, która tak rozpowszechniła się w okresie pandemii. Praca zdalna ma być oparta na porozumieniu między pracodawcą a pracownikiem. Pracodawca będzie zobowiązany do pokrycia kosztów Internetu czy prądu.