Empatia w życiu małżeńskim

Empatia w życiu małżeńskim

dr Sabina Zalewska

Zjawisko empatii było znane na długo przed nadaniem mu nazwy. Nazwa ta pojawiła się na początku XX wieku. Termin „empatia” jest ekwiwalentem niemieckiego pojęcia Einfuhlung – „wczuwanie się”; został przełożony na język angielski jako empatia, wzorowany na sympatii i wprowadzony do psychologii. Najbardziej rozpowszechnione w psychologii osobowości i psychologii rozwojowej jest pojęcie zdefiniowane przez Rosalind Dymond Cartwright, które określa empatię jako „przestawienie się w wyobraźni na myślenie, odczuwanie, działanie innej osoby, a więc organizowanie swego wewnętrznego świata podobnego do świata tej osoby”. Tego typu empatię możemy nazwać przewidującą, ponieważ podkreśla wzajemne wczuwanie się i przepowiadanie reakcji osób w określonej sytuacji. W literaturze zachodniej spotyka się to pojęcie w dwóch znaczeniach: jako proces polegający na wstawianiu się w cudze położenie, co daje trafne rozumienie cudzych uczuć, myśli, pragnień i trafne ich przewidywanie oraz jako reakcja emocjonalna wywołana przez spostrzeżenie cudzych emocji.

Jan Rembowski, znany psycholog, podkreśla związek empatii z umiejętnością nawiązywania kontaktów społecznych i współdziałania z innymi ludźmi. Empatia jest prospołeczna i wymaga otwartego wyrażania uczuć, jak również prawdziwej ekspresji i dokładnej interpretacji uczuć.

W kontaktach międzyludzkich empatia dotyczy aspektu wykonawczego, w którym wyodrębnia się dwa składniki: komunikacyjny i zadaniowy. Szczególnie ważny w małżeństwie jest aspekt komunikacyjny, który jest jednym z czynników satysfakcji w małżeństwie. Empatia jest jednym ze składników systemu komunikacji wraz z okazywaniem pozytywnego nastawienia, umiejętnością łagodzenia konfliktów, umiejętnością negocjacji, klarownością i konkretnością, podkreślają badacze nauk społecznych, Iwona Janicka i Leon Niebrzydowski. Empatię w odniesieniu do małżeństwa należy rozumieć jako zdolność podjęcia roli swego małżonka oraz zakomunikowania mu tej identyfikacji. Empatia międzymałżeńska to proces między partnerami, w którym jeden z nich transponuje siebie w uczucie, myślenie, działanie drugiego współmałżonka. Poprzez aktywność społeczną jednostki dokonuje się zadaniowy wymiar empatii. Kontakty społeczne wyznaczone empatią warunkują powstawanie uczuć wzajemnej życzliwości, serdeczności, tolerancji dla słabszych, poniżonych i skrzywdzonych. Takie nastawienie zapewnia pozytywne stosunki z innymi ludźmi. Można zauważyć wzajemnie wzmacniającą się zależność pomiędzy empatią a aktywnością skierowaną na udzielanie pomocy, zaspokajanie potrzeb drugiej osoby. U pomagającego wzmacniają się empatyczne emocjonalne uczucia.

Profesor Jan Rostowski podkreśla, że empatia rozumiana jako umysłowe i emocjonalne wchodzenie w treści, powody zmartwień, kłopoty, konflikty, frustracje, a także sukcesy i radości drugiej osoby realizowane w małżeństwie jest istotnym elementem powodzenia, zadowolenia i szczęścia małżeńskiego. Jakość małżeństwa pozostaje w ścisłym związku z empatią. Fakt istnienia empatii w integracji partnerów jest zależny nie tylko od specjalnych uzdolnień psychicznych, ale również od wielu zewnętrznych okoliczności, w jakich związek małżeński funkcjonuje.

Odczucie bliskości w podobieństwie przeżyć stanowi wartość samą w sobie i zaspokaja swoiste potrzeby partnerów. W procesie dojrzałej empatii wymagana jest umiejętność dokonania wglądu oraz interpretacji własnych przeżyć, która dostarcza nowych doświadczeń związanych z osobistymi doznaniami, czyniąc ją jednocześnie bardziej wrażliwą na reakcje emocjonalne. Od osoby otwartej nie wymaga się, aby przeżywała stany emocjonalne partnera, ale aby postępowała wobec niego tak, jak tego wymaga jego dobro i rola, jaką pełni. Tego można nauczyć każdą jednostkę zdolną do przyswajania norm etycznych, niekoniecznie zdolną do empatii. W związkach można, a nawet należałoby się tej trudnej sztuki nauczyć, tym bardziej, że zasadniczo wpływa ona na jakość małżeństwa.


Autorka jest doktorem nauk społecznych, pedagogiem, psychologiem, mediatorem rodzinnym, terapeutą i trenerem Centrum Kształcenia Liderów i Wychowawców.



Zdjęcie ilustracyjne/Pixabay.com

banner rodzina na antenie
Fixed Bottom Toolbar